ToekomstKompas: is jouw organisatie toekomstbestendig?

Gepubliceerd op: 21-05-2024

Wat is het ToekomstKompas?

‘Het ToekomstKompas is ontwikkeld voor het programma Waardigheid en trots voor de toekomst. Met deze aanpak helpen we zorgorganisaties om op een nieuwe manier naar hun eigen praktijk te kijken, vanuit de toekomst. Het uitgangspunt is het vraagstuk van de zorgorganisatie. Dat kan personeelskrapte of de toenemende zorgvraag zijn, maar ook vraagstukken rondom bijvoorbeeld informele zorg, technologie of kwaliteit.’

‘Als het over hun toekomst gaat, zien we dat organisaties vaak willen voortbouwen op wat ze al weten, doen en hebben. Met andere woorden, ze willen het bestaande oprekken om klaar te zijn voor de toekomst. Maar de situatie is nu zo nijpend wat betreft vergrijzing en personeelstekort, dat deze aanpak niet meer houdbaar is. Het moet radicaal anders en we gebruiken onze kennis van de toekomst om te bepalen hoe het anders kan.’

‘Het ToekomstKompas laat zorgorganisaties door de lens van de toekomst kijken naar het hier en nu: wat is er nodig van de huidige organisatie om toekomstbestendig te worden? Door deze nieuwe manier van kijken ontstaan vaak nieuwe oplossingen.’

Hoe ziet de aanpak eruit?

‘Het ToekomstKompas bestaat uit vier stappen. De aanpak is modulair; organisaties hoeven dus niet alle vier stappen te doorlopen. Allereerst vergroten wij de uitdagingen van een zorgorganisatie uit zodat duidelijk is waar de opgaven liggen. Waar begint het te knellen als zij zo doorgaan? We kijken naar de organisatie: wat zijn de barrières voor verandering? Waar is een organisatie sterk en minder goed in? Inbreng vanuit betrokkenen is tijdens deze eerste stap cruciaal. We helpen zorgorganisaties in gesprek te gaan met cliënten, mantelzorgers en zorgmedewerkers.’

‘Tijdens de tweede stap laten wij zien wat er allemaal aan trends en ontwikkelingen op de zorgorganisatie afkomt de komende jaren. De derde stap is ‘omdenken’: wat zijn de aannames van de zorgorganisatie rond haar knelpunten en hoe kan zij die omdraaien? Dat zijn vaak zeer inspirerende sessies waaruit verrassend nieuwe toekomstperspectieven ontstaan.’

‘Tot slot kijken we: als dit de richting is waar een organisatie naartoe wil bewegen, wat moet er dan gebeuren? Waar moet zij actie op ondernemen? Zo komt een zorgorganisatie tot haar strategische opties.’

Voor wie is het ToekomstKompas bedoeld?

‘Zorgorganisaties kunnen om meerdere redenen het ToekomstKompas inzetten. Sommige zorgorganisaties zijn nog zoekende naar hun toekomstvisie en strategie en weten niet precies hoe zij hierachter kunnen komen. Verreweg de meeste zorgorganisaties zijn dit stadium voorbij en willen al met een bepaald thema aan de slag gaan, bijvoorbeeld technologie of informele zorg. Ook dan kan het ToekomstKompas van waarde zijn, bijvoorbeeld om hun keuzes te toetsen. Zijn deze echt toekomstbestendig, gelet op alle ontwikkelingen in de zorg? Het kan ook zijn dat een zorgorganisatie alleen een relatief luchtige ‘omdenksessie’ wil houden en nieuwe inzichten wil gebruiken om een beleidsplan te schrijven.’

Wat levert het ToekomstKompas de organisaties op?

‘Het ToekomstKompas helpt organisaties om los te komen van de bestaande manier van denken en bestaande aannames. Het ToekomstKompas helpt ook om samen de dialoog aan te gaan met medewerkers en cliënten en samen een nieuw perspectief op de toekomst te ontwikkelen. We bieden organisaties ook echt nieuwe kennis over bijvoorbeeld wat er de komende jaren op hen afkomt en wat toekomstige cliënten willen. We zetten hiervoor verschillende tools in en maken gebruik van de laatste onderzoeken.’

‘We hebben bijvoorbeeld net een grootschalig onderzoek afgerond onder vijftigplussers over thuis oud worden in de toekomst. Opvallend was dat bijna alle ouderen aangeven dat ze technologie willen omarmen om daarmee hun zelfstandigheid te kunnen behouden. Een ruime meerderheid zegt ook op het eigen netwerk te vertrouwen als men oud en hulpbehoevend wordt. We gebruiken dit soort nieuwe inzichten als inspiratie om het gesprek te voeren over de toekomstige zorg. We zien ook dat organisaties vervolgens het gesprek aangaan over hoe zij hun aanbod daarop kunnen aanpassen.’

Zijn de zorgorganisaties voldoende bezig met hun toekomst?

‘Op het niveau van bestuurders en managers vaak wel. Ik vraag me alleen af of zij weten hoe zij de organisatie moeten meekrijgen. Het ontwikkelen van een toekomstvisie en strategie moet een organisatiebreed traject zijn. Dat is wat wij beogen met het ToekomstKompas; de visie en strategie moeten gedragen worden door de medewerkers en professionals die de echte zorg dragen voor ouderen. Daar zit vaak ook de kennis.’

‘We organiseren daarom workshops waar de hele organisatie aan meedoet. Zorgmedewerkers krijgen dan ruim de gelegenheid om hun kennis te laten gelden. Zij zien vaak waar de pijnpunten zitten in een organisatie en waar het mis kan gaan. De werkvloer komt vaak met hele praktische oplossingen die hout snijden.’

Onderdelen van het ToekomstKompas

• Scherp krijgen van je opgave
• De toekomst in beeld
• Omdenken
• Komen tot strategische opties