WOZO: We willen anders, we moeten anders, we kúnnen anders, maar waar staan we nu?

Het hoofddoel van WOZO is om de zorg en ondersteuning anders te organiseren, passend bij de veranderende voorkeuren van ouderen. Dit vraagt om een omslag in denken en handelen van (zorg)organisaties en medewerkers. Er zijn verschillende redenen waarom dit nodig is:

• We willen anders. Ouderen hebben andere voorkeuren dan vroeger. De huidige manier van zorg en ondersteuning past niet meer bij deze tijd en zeker niet bij de toekomst. Dat vraagt om anders organiseren.
• We moeten anders. Er is een tekort aan zorgverleners. Momenteel zijn er 70.000 openstaande vacatures in de zorg en in de komende jaren zal de vraag naar zorgverleners alleen maar toenemen.
• We kunnen anders. Gelukkig zien we op veel plaatsen al dat het ook anders mogelijk is.

Groter verschil zorgvraag en zorgcapaciteit

Een belangrijke uitdaging is de dubbele vergrijzing, waarbij zowel het aantal ouderen als de levensverwachting stijgt, terwijl het aantal mensen in de beroepsbevolking gelijk blijft. Dit leidt tot een groter verschil tussen de zorgvraag en de zorgcapaciteit. Een bijkomend effect van een ouder wordende bevolking is dat mantelzorgers ook steeds ouder worden, wat gevolgen heeft voor het overnemen van zorgtaken door mantelzorgers.

Drie hoofdlijnen: zelf, thuis en digitaal

Om werkprocessen te ondersteunen waardoor zorgmedewerkers minder nodig zijn richt WOZO zich op drie hoofdlijnen:

• Zelf als het kan
• Thuis als het kan
• Digitaal als het kan

Anno Pomp, coördinator strategie bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: ‘We moeten de mensen die er zijn op zo’n manier inzetten, dat ze zo effectief mogelijk met hun tijd kunnen omgaan en zoveel mogelijk kwetsbare ouderen kunnen helpen. Zo kunnen we de kwaliteit van leven voor iedereen zo hoog mogelijk houden.’

Resultaten van de vijf actielijnen van WOZO

Vanuit de drie hoofdlijnen zijn binnen WOZO vijf actielijnen uitgezet in 2022. Nu, een jaar later, zijn de eerste concrete resultaten te zien. Een aantal opbrengsten en acties op een rij:

• Resultaten uit actielijn 1: Samen vitaal ouder worden
  • subsidieregeling intergenerationeel wonen is in consultatie gegaan
  • het ZonMw-programma voor reablement is van start gegaan
• Resultaten uit actielijn 2: Sterke basiszorg voor ouderen
  • ZonMw opent eerste subsidieronde voor regio’s voor versterking en ondersteuning eerste lijn
  • herziening tarieven van zowel eerstelijnsverblijf als inzet in de eerste lijn van specialisten ouderengeneeskunde
• Resultaten uit actielijn 3: Passende Wlz-zorg
  • toewijzing 5000 extra verpleeghuisplaatsen
  • criteria uitwerken om ervoor te zorgen dat het schaarse aantal verpleeghuisplaatsen beschikbaar blijft voor mensen die daar het meest op zijn aangewezen
  • opvolger van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg per 1 december 2023
  • gemeenten kunnen aanspraak maken op een uitkering voor domeinoverstijgend samenwerken
  • vanuit Waardigheid en trots is ondersteuning bij de WOZO-transitie beschikbaar voor zorgaanbieders
• Resultaten uit actielijn 4: ‘Wonen en zorg’ voor ouderen
  • aanjaagteam Wonen, Welzijn en Zorg dat regionale partijen helpt
  • regionale woondeals voor 290.000 woningen voor ouderen
  • subsidie voor geclusterde zorggeschikte woning
• Resultaten uit actielijn 5: Arbeidsmarkt en innovatie
  • stimuleringsregeling E-health Thuis verleent subsidie aan zorgaanbieders voor opschalen en inzetten van digitale zorg en ondersteuning
  • zorgaanbieders kunnen een coach inhuren voor hulp bij een specifiek vraagstuk rondom zorginnovaties die het voor ouderen mogelijk maken langer zelfstandig thuis te wonen
  • financiering beschikbaar voor opleiding en scholing in de wijkverpleging

Regiegroep

Een aantal partijen in de WOZO-beweging stelden een regiegroep samen om bepaalde onderwerpen aan te pakken. Hiervan is eind 2022 een werkprogramma gemaakt met een werkorganisatie die het vertaalde in de volgende concrete opdrachten:

1. Maatschappelijke dialoog gericht op vergroten van bewustwording onder ouderen dat ondersteuning en zorg gaan veranderen. Om te beginnen zijn er in het najaar van 2023 bijeenkomsten met in totaal zo’n 1000 senioren in twee regio’s.
2. Bevorderen zelfredzaamheid en samenredzaamheid. Als ouderen meer zelfredzaam worden of elkaar ondersteunen zijn er minder zorgverleners nodig. De werkorganisatie zet in op het versterken van burgerinitiatieven op dit gebied.
3. Gelijkwaardige samenwerking formele en informele zorgverleners. Dit kan zorgen voor minder belasting van formele zorgverleners. Het uitgangspunt voor informele zorg is: als een informele zorgverlener wil helpen en als hij dat (veilig) kan, dan moet dat ook mogen. De werkorganisatie brengt in beeld wat voor deze samenwerking nodig is.
4. Structurele verankering succesvolle werkwijzen. Is een experiment succesvol? Voer dit dan structureel in. Tijdelijke financiering is mogelijk om deze initiatieven te stimuleren.
5. Organisatie zorg en ondersteuning thuis. Geef zorg en ondersteuning op zo’n manier vorm dat ouderen verantwoord langer thuis kunnen wonen. Lees meer over langer thuis.
6. Opschaling en financiering van technologie. Opschaling van technologie verloopt vaak traag. Waarom dat is, daarover wil de werkorganisatie duidelijkheid verschaffen. Lees meer over technologie.

Voorbeelden van de omslag

De WOZO-beweging leeft in de regio, zo blijkt op tal van plaatsen. Bijvoorbeeld in de regio Heerenveen, waar het ziekenhuis, huisartsen, ouderenzorgorganisaties en gemeenten begonnen zijn met een gezamenlijke aanpak. Het doel: meer ervaren kwaliteit van zorg, een gezondere bevolking en dat tegen minder kosten. Ook zorgorganisaties geven invulling aan de beweging. Zo zorgt het Zuid-Limburgse Envida, er met een ‘menukaart’ voor dat ouderen zo lang mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen, met zorg en ondersteuning op maat.

Meer weten

• Dit artikel is opgehaald tijdens het Congres Waardigheid en trots voor de toekomst 2023.
  • Download de presentatie onderaan deze pagina
• Lees over de lancering van WOZO: Omslag voor ouderenzorg: zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan
• Lees ook WOZO conferentie kansen en knelpunten voor de realisatie van het programma
• Bekijk het thema Toekomst verpleegzorg
• Lees ook het interview met WOZO programmadirecteur Jan Megens