Handreiking - Hoe organiseer je Wlz-zorg thuis?

Teamsamenstelling – hoe bouw je het op?

Gepubliceerd op: 03-10-2024

Laatst bijgewerkt op: 03-10-2024

Wlz-zorg thuis vraagt om een andere kijk op zorg en ondersteuning dan in de traditionele thuiszorg of verpleeghuiszorg. Binnen de Wlz zijn er meer mogelijkheden voor een integraal aanbod van zorg en ondersteuning, denk aan welzijn en begeleiding.

Bij Wlz-zorg thuis zijn medewerkers te gast bij de cliënt thuis en de zorg en ondersteuning sluit daarop aan. Vooral in VPT zien we werken op basis van de indicatie en het registreren van taakgerichte tijd vaak niet terug. Dat komt omdat er sprake is van een integraal tarief. Voor welzijn en begeleiding is wat meer tijd beschikbaar.

Blokzorg

Medewerkers combineren vaak verschillende werkzaamheden als ze bij de cliënt zijn, zoals het helpen structureren van de dag, het samen doen van huishoudelijke activiteiten of het voorbereiden van de maaltijd. Dit heet blokzorg, waarbij medewerkers voor langere tijd bij de cliënt zijn. Voor een deel kunnen medewerkers zonder een zorgachtergrond of vrijwilligers deze ondersteuning ook bieden.

Persoonsgericht werken

Het accent bij Wlz-zorg thuis ligt op de ondersteuning bij het ‘gewone’ leven, zoals mensen dat gewend zijn. Het vraagt van medewerkers om maatwerk te leveren en persoonsgericht te werken, in aansluiting op wensen en behoeften van de cliënt. Dit vraagt soms om een andere houding van de medewerker. Mensgerichtheid, zelfstandigheid en de mogelijkheid om buiten de kaders te denken zijn eigenschappen die bij een Wlz-zorg-thuismedewerker passen.

Samenstelling Wlz-zorg-thuisteam

Als organisatie kun je het Wlz-zorg-thuisteam op verschillende manieren samenstellen. Hoe precies hangt af van vele factoren. We zien dat organisaties dynamisch meebewegen met wat mag en wat kan binnen de grenzen van wet, de maatschappelijke discussie en de eigen visie en strategie.

Hoe kan het Wlz-zorg-thuisteam eruit zien? We nemen als uitgangspunt een VPT-team.

De teams verschillen in grootte. Er zijn kleine teams van circa 10 tot 12 medewerkers en grotere teams van 20 tot 25 medewerkers. De grootte hangt af van keuzes voor doelgroep, voor de leveringsvorm en voor de beschikbare disciplines en functieniveaus. Lees meer over kaders voor personele bezetting in het Generiek kompas op de website van Zorginstituut Nederland. Een groter team biedt meer flexibiliteit in vakantieperiodes en periodes van krapte. Voor de cliënt en zijn naasten brengt een groter team meer verschillende gezichten met zich mee. Voor de integraliteit van Wlz-zorg thuis is een goede onderlinge afstemming zowel in kleine als grote teams belangrijk.
De samenstelling van het team bestaat uit een mix van medewerkers met niveau 1 tot en met 6. In de praktijk ligt het zwaartepunt bij medewerkers met niveau 2 en 3. Steeds meer organisaties doen ervaring op met de inzet van medewerkers met niveau 1 en medewerkers zonder zorgopleiding.
Een (wijk)verpleegkundige is (eind)verantwoordelijk voor de intake en kwaliteit van zorg. Deze persoon is ook vaak het aanspreekpunt voor andere leden van het team en voor verwijzers, zoals huisartsen. Deze verpleegkundige is soms betrokken bij meerdere teams. Lees de 5 stappen voor het intakegesprek van VPT in de wijk.
Een cliëntcoach of cliëntcoördinator is het eerste aanspreekpunt voor de cliënt en zijn naasten. Dit is vaak een verzorgende IG met niveau 3.
Op consultbasis kan de huisarts een specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialist of psycholoog inschakelen.
Medewerkers zonder zorgachtergrond, zoals een leefondersteuner of woonondersteuner, krijgen vaak een korte scholing, gericht op specifieke kennis over en begeleiding van bijvoorbeeld mensen met dementie. Naast de scholing zetten organisaties ook ontwikkelvormen als intervisie en coaching on the job in. Deze scholingen organiseren zorgorganisaties in dezelfde regio ook wel gezamenlijk, of ze kopen dit in bij een extern opleidingsinstituut.
Vrijwilligers spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van ouderen. Zij doen activiteiten met cliënten en maken het leven prettiger. Vaak worden vrijwilligers via een vrijwilligersorganisatie aan een cliënt gekoppeld. Het kan ook zijn dat de zorgaanbieder dat met eigen vrijwilligers organiseert. Met vrijwilligers stelt de organisatie een vrijwilligerscontract op en soms krijgen zij een vergoeding. Daarnaast kunnen ook ouderen die zelf zorg ontvangen werken als vrijwilliger. Tips over manieren om vrijwilligers te betrekken bij het team en op een gelijkwaardige manier met hen samen te werken vind je in WIFA-model: gelijkwaardig samenwerken met vrijwilligers op de website Zorg voor Beter. Belangrijk is om af te spreken wat de vrijwilliger wel en niet mag. De wet BIG is voor een vrijwilliger niet van toepassing en de zorgorganisatie blijft altijd aansprakelijk. Lees de publicatie over grenzen in het samenspel tussen informele en formele zorg. Of lees over de rollen en taken van informele zorgverleners op de website van het IGJ.

Taakintegratie en taakdifferentiatie

Naast de afwegingen hierboven bij het samenstellen van een team is een andere afweging de keuze voor het accent op taakintegratie of taakdifferentiatie. Binnen VPT zien we vaak dat een medewerker verschillende taken uitvoert tijdens een bezoek aan een cliënt, dan ligt het accent op taakintegratie. Denk hierbij aan verzorging, verpleging, huishoudelijke taken en welzijnstaken. Bij de focus op taakdifferentiatie voeren verschillende medewerkers afzonderlijke taken uit. Bij de deze werkwijze komen vaak meer mensen bij de cliënt.