Externe leefcirkel
Laatst bijgewerkt op: 31-03-2025
Mensen met dementie kunnen gaan dwalen. Dit kan tot vervelende situaties leiden. Om dit te voorkomen, kan de zorgtechnologie externe leefcirkels worden gebruikt. Een externe leefcirkel, ook wel leefcirkel XL genoemd, is een gebied in de buitenlucht waarbinnen een cliënt zich vrij kan bewegen. Komt deze persoon buiten de cirkel dan krijgt zorg of mantelzorg een seintje.
Sector:
Verpleeghuiszorg , Thuiszorg
Voor wie:
Zorgverlener
Fase:
In gebruik
Een externe leefcirkel of leefcirkel XL is een geografische zone buiten, waarbinnen een cliënt zich vrij kan bewegen. Het is mogelijk om op een elektronische kaart een begrenzing in te tekenen, oftewel een ‘veilige zone’ of ‘wandelzone’. Dit intekenen heet geofencing. Als een cliënt buiten de begrenzing komt, dan kunnen zorgprofessionals, mantelzorgers en de cliënt zelf een melding ontvangen.
Ook is het mogelijk om naast deze veilige zone een ‘no go’-zone in te tekenen, een gebied of gebieden waar een cliënt vanwege diens veiligheid niet zou mogen komen. Na een melding kun je op een elektronische kaart van de buitenomgeving de persoon volgen die mogelijk kan gaan dwalen of al dwaalt.
Cliënten dienen een draagbaar apparaatje bij zich te dragen waarin gps en/of een andere technologie voor lokalisatie buiten is verwerkt. Dit is een GPS-tracker. Het draagbare apparaatje kan bijvoorbeeld een polsband zijn of een hanger die aan een ketting om de hals kan hangen. Via triangulatie (driehoeksmeting) wordt vanuit satellieten in een baan om de aarde bepaald waar een persoon precies is.
Interne leefcirkels
In verpleeghuizen maakt het zorgpersoneel ook vaak gebruik van interne leefcirkels. Dit zijn wandelzones binnen een gebouw. Hiervoor wordt een andere technologie dan GPS toegepast.
Een aanbeveling is dat de GPS-tracker ook technologie bevat voor lokalisatie binnen een gebouw, zoals een verpleeghuis. GPS of een andere vergelijkbare technologie voor lokalisatie buiten werkt meestal niet binnen een groter gebouw. Dit kan valse meldingen geven alsof een cliënt de ingetekende zones buiten overschrijdt.
De technologie voor lokalisatie binnen is een ander type technologie. Een GPS-tracker met technologie voor lokalisatie binnen schakelt de GPS uit als de GPS-tracker binnen het gebouw is. En deze technologie activeert de GPS automatisch als de cliënt van binnen naar buiten gaat.
De inzet van leefcirkeltechnologie kan helpen om meer bewegingsvrijheid te geven, aan bepaalde cliënten van een verpleeghuis of cliënten die met verpleegzorg zelfstandig wonen. Externe leefcirkels geven een melding wanneer een cliënt zich buiten de veilige omgeving bevindt. Zo draagt de technologie bij aan dwaaldetectie en mogelijk dwaalpreventie.
De doelgroep voor de externe leefcirkel zijn cliënten met dementie of andere geheugenproblematiek met een indicatie Wet langdurige zorg (Wlz) die:
- intramuraal wonen;
- extramuraal wonen met een Volledig Pakket Thuis (VPT);
- of Modulair Pakket Thuis (MPT) met een wens tot meer vrijheid.
Binnen de doelgroep vallen cliënten die kunnen gaan dwalen, of soms zoek zijn. Onder de Wlz gaat het dan om een vorm van toezicht op afstand.
Een externe Leefcirkel is geen doel op zich, maar een middel om een visie (leven in vrijheid) te bereiken. De meeste mensen met dementie gaan niet zomaar naar buiten. Ze vinden dit juist spannend. Belangrijk is dat je je bewoner goed kent en gebruik maakt van het leervermogen van dementie, om te zorgen dat ze gebruik kunnen maken van hun vrijheid.
Er zijn nog geen effecten op arbeidsbesparing in onderzoek aangetoond. De ervaring is dat wanneer een bewoner dwaalt dit veel tijd kan kosten als zorgprofessionals ad hoc naar de bewoner buiten op zoek moeten gaan. Deze tijd wordt korter door de inzet van externe leefcirkels.
Andere effecten zijn meer zelfstandigheid, een groter gevoel van vrijheid en meer levensgeluk bij cliënten door meer leefruimte voor cliënten. Daarnaast blijven cliënten actiever. Dit heeft positieve gevolgen op hun mobiliteit en psychische gesteldheid. Mogelijk leidt dat tot een vermindering van wegloopincidenten. Medewerkers en cliënten ervaren ook minder onrust wanneer een cliënt het gebouw verlaat. Medewerkers kunnen een veiliger gevoel krijgen, omdat ze minder incidenten en escalatie verwachten. Dit draagt mogelijk bij aan een vermindering van het ziekteverzuim.
In de praktijk worden tot nu toe vaak leefcirkels voor interne dwaalpreventie toegepast. Hierbij draagt een cliënt een polsband met interne technologie voor lokalisatie, geen GPS maar bijvoorbeeld via bluetooth. Binnen een gebouw worden meerdere leefcirkels onderscheiden.
Dwaalpreventie betekent dat een bepaalde cliënt wel door een bepaalde deur mag en een andere cliënt niet. Voor deze laatste cliënt blijft de deur op slot. Een melding volgt als deze cliënt toch door de deur komt. Er volgt ook een melding als deze cliënt gedurende een in te stellen tijd voor de deur blijft staan. Het verkeer door de deur wordt namelijk geblokkeerd zolang de cliënt voor de deur blijft staan. Deze leefcirkels voor interne dwaalpreventie zijn nog niet in deze kennisbank opgenomen.
| Zachte kosten | Zachte baten |
|
|
| Harde kosten | Harde baten |
|
|
Externe en ook interne leefcirkels wordt meestal toegepast bij mensen met dementie en valt onder de categorie toezicht op afstand. De Wzd is dan van toepassing.
Medisch hulpmiddel, ja of nee? Een GPS-tracker is geen medisch hulpmiddel.
- Wmo: financiering onder de Wmo is niet bekend, maar kan in principe wel. Dit valt onder het prestatieveld ‘ondersteuning mantelzorg’.
- Zvw: een externe leefcirkel of GPS-tracker is een vorm van toezicht op afstand en geen zorg op afstand. In principe valt dit daarmee niet onder de Zvw-prestatie ‘thuiszorgtechnologie’. Wel is onder de Zvw gelijktijdige financiering onder de Wmo mogelijk voor een cliënt met een Zvw-indicatie. Zie hierboven.
- Wlz: toezicht op afstand wordt gefinancierd vanuit de Wlz. Bij Wlz-intramuraal en het Volledig Pakket Thuis (VPT-)financiering vanuit het dagtarief. Bij het Modulair Pakket Thuis (MPT) is het declareren van extra uren mogelijk voor de financiering van dit toezicht op afstand bij het regionale Wlz-zorgkantoor onder de prestatie ‘thuiszorgtechnologie Wlz’.
Implementatietoolkit Externe leefcirkels
Waardigheid en trots voor de toekomst en Zorgvernieuwing in Versnelling hebben de implementatietoolkit Externe leefcirkels samengesteld in samenwerking met diverse zorgorganisaties die hun ervaring wilden delen. De toolkit geeft een praktisch stappenplan gericht op dit zorgproces, inclusief voorbeelddocumenten, tools en tips. Lees meer en download de toolkit.
Een aanbeveling is dat de GPS-tracker ook technologie bevat voor lokalisatie binnen een gebouw, zoals een verpleeghuis.
GPS of een andere vergelijkbare technologie voor lokalisatie buiten werkt meestal niet binnen een groter gebouw. Dit kan valse meldingen geven alsof een cliënt de ingetekende zones buiten overschrijdt.
De technologie voor lokalisatie binnen is een ander type technologie. Een GPS-tracker met technologie voor lokalisatie binnen schakelt de GPS uit als de GPS-tracker binnen het gebouw is. En deze technologie activeert de GPS automatisch als de cliënt van binnen naar buiten gaat.
Deel deze pagina via:
