Expertise op afstand

Laatst bijgewerkt op: 12-02-2025

Zorgmedewerkers hebben door de steeds complexere zorg vaker ondersteuning nodig van collega’s met een bepaalde expertise. Deze zijn echter niet altijd direct beschikbaar. Digitale mogelijkheden bieden hiervoor een oplossing: met een smartphone, smartglass of bodycam kan een deskundige eenvoudig op afstand worden ingeschakeld. Zo verbetert de kwaliteit van de zorg, zelfs zonder de fysieke aanwezigheid van de expert.

Wat is het?

Bij expertise op afstand maken twee zorgprofessionals digitaal contact, waarbij de zorgprofessional met een bepaalde expertise digitaal begeleiding geeft aan de ander die bij de cliënt is. Dit kan live, met directe feedback en tips, maar ook met (vooraf) opgenomen materiaal. Zorgorganisaties gebruiken hiervoor bijvoorbeeld een smartphone, smart glass, of een bodycam. Met een smartphone kun je een beeldbelverbinding maken. Een smart glass, ook wel expertisebril genoemd, is een slimme bril met een ingebouwde microfoon en camera. Een bodycam doet hetzelfde, maar wordt op het lichaam gedragen. Dit zorgt ervoor dat de zorgmedewerker de handen vrij heeft om zorg te verlenen.

Hoe helpt het bij het zorg- en ondersteuningsproces?

Expertise op afstand ondersteunt zorgmedewerkers door hen te voorzien van expertise, zonder dat de deskundige fysiek aanwezig hoeft te zijn. De bril wordt bijvoorbeeld gebruikt om onbegrepen gedrag bij cliënten te observeren, om live feedback te geven tijdens zorgmomenten, om te ondersteunen bij wondzorg of ondersteuning te bieden tijdens het opleiden van zorgpersoneel. Voor de zorgmedewerker betekent dit betere ondersteuning bij het leveren van zorg. Voor de expert op afstand bespaart het reistijd en -kosten, terwijl cliënten sneller en door vertrouwde personen geholpen kunnen worden.

Doelgroep

Expertise op afstand is in te zetten in diverse situaties in de gehandicapten- of ouderenzorg, waarbij een zorgprofessional op locatie contact maakt met experts op afstand via beeld (zoals specialist ouderengeneeskunde, psycholoog, wondzorgverpleegkundige). De experts kunnen op afstand meekijken en -denken en daarmee hun expertise beschikbaar stellen.

Waardebepaling

De werkdrukverlichting is afhankelijk van de exacte use case en de setting waar expertise op afstand voor wordt toegepast. Onderzochte use cases zijn: specialistische handelingen door mantelzorger of praktisch geschoolde professional (extramuraal). Voor de intramurale zorg zijn de use cases observatie onbegrepen gedrag en 24/7 medische dienst. Gedragsconsultatie op afstand, wondzorg en scholing wordt in beide situaties ingezet.

De twee meest veelbelovende toepassingen worden extra uitgelicht in de kosten-batenmatrix. De harde baten zijn gebaseerd op verwachtingen en ervaringen van zorgprofessionals.

Zachte kosten	Zachte baten
Alle use cases Herinrichten van zorgproces Leren werken met technologie Beschikbaarheid van bril op afdeling Uitleg aan cliënten en mantelzorg Betrekken van diverse disciplines/behandelaren Mate van draagcomfort Minder fysieke contactmomenten Scholing Aanpassingen aan scholingsaanbod Observatie onbegrepen gedrag Noodzaak voor het dragen van het product voor acute zorgvragen In beeld brengen van onbegrepen gedrag	Alle use cases Rust voor de cliënt Snellere inzet van professionals/hogere beschikbaarheid Snellere en betere afstemming tussen professionals Scholing Toegankelijkheid tot kennis Examinering leerlingen/studenten Observatie onbegrepen gedrag Verhoogd welzijn (onder andere psychosociaal) voor cliënt
Harde kosten	Harde baten
Alle use cases Kosten introductie in de organisatie (training, installatie, beheer) Kosten randvoorwaarden zoals smartphones en relatief hoge benodigde wifi bandbreedte In geval van storingen: extra werklast Kosten hardware/software	Scholing Minder reistijd Inzet medewerkers thuis (op afstand) in ondersteuning leerlingen Observatie onbegrepen gedrag Minder reistijd Meer capaciteit om andere cliënten te helpen Verminderde registratie (fouten) Vermindering in gedragsvisites op locatie Wondzorg Onjuiste wondzorg voorkomen Minder complicaties

Financiering

Expertise op afstand is weliswaar ICT-technologie voor de zorg, maar is geen zorg op afstand en/of toezicht op afstand, zoals beschreven in de Zvw en de Wlz. Bijvoorbeeld één smart glass wordt in de praktijk namelijk gebruikt door meerdere medewerkers. Het gaat niet om een één op één relatie voor één cliënt. In dit geval valt de smart glass of bodycam onder de categorie hulpmiddelen voor verzorging en wonen, roerende voorziening. Zie hiervoor de beslisboom leveringsvormen en hulpmiddelen Wlz.

Dit betekent dat bij verblijf in een verpleeghuis financiering uit het Wlz-dagtarief wel mogelijk is, maar niet voor thuiswonenden via een Volledig Pakket Thuis (VPT) of Modulair Pakket Thuis (MPT). Het valt dan onder de financiering voor algemene ICT-voorzieningen vanuit de interne bedrijfsvoering van een (thuiszorg)organisatie.

Financiering onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) bij gebruik in de wijkverpleging via de vergoeding voor digitale zorg is in dit geval ook niet mogelijk, omdat het niet om zorg op afstand gaat, ingezet bij één bepaalde cliënt. Het valt dan onder de financiering voor algemene ICT-voorzieningen vanuit de interne bedrijfsvoering van een thuiszorgorganisatie.

Onderzoeken

Vilans, (2021) Onderzoeksrapportage Anders Werken - Expertise zonder Afstand (zie Downloads: Anders Werken expertise zonder afstand rapportage).
Van Riel, M. (2022) Eindrapportage inzet smart glasses regio Midden-Brabant - Samen richting geven aan de ouderenzorg in Brabant
Luijt, K., Gaasterland, A., Naber, J., Albert, J., Nap, H.H. (2024) Factsheet Zorg- en expertise op afstand, Anders Werken in de Zorg West- en Midden-Brabant

Implementatietoolkit Expertise op afstand

Waardigheid en trots voor de toekomst en Zorgvernieuwing in Versnelling hebben de implementatietoolkit Expertise op afstand samengesteld in samenwerking met diverse zorgorganisaties die hun ervaring wilden delen. De toolkit geeft een praktisch stappenplan gericht op dit zorgproces, inclusief voorbeelddocumenten, tools en tips.

Lees meer en download de toolkit

Praktijkervaring over smart glass

Zorgorganisatie Pieter van Foreest deelt haar ervaring met de Smart Glass.

Stel je vraag aan