Maatwerkondersteuning voor TMZ: ‘We hebben in korte tijd grote stappen gezet’

Natuurlijk werd er op de dertien locaties van TriviumMeulenbeltZorg (TMZ) al samengewerkt met informele zorgverleners. ‘Maar de zorgmedewerkers hadden wel zo hun voorkeuren met wíe zij wilden samenwerken’, zegt hbo-verpleegkundige Thijmen Scholten. ‘Dat komt ook door de ons-kent-ons-cultuur op de locaties. Begrijpelijk, je vraagt nu eenmaal eerder hulp aan een familielid die je persoonlijk kent.’

Ondersteuning door coach aangevraagd

Al in 2018 riep TMZ ‘Teams voor Persoonlijke Zorg’ in het leven. Hierin werken naasten, vrijwilligers en zorgmedewerkers samen in de zorg voor bewoners. Maar na de coronaperiode had het initiatief een nieuwe impuls nodig. De zorgorganisatie startte daarom twee jaar geleden het programma ‘Zorg van de Toekomst’. De samenwerking met de informele zorg kwam daarmee opnieuw hoog op de agenda te staan. Dat was nodig: zorgmedewerkers waren nog altijd gewend om niet-zorggerelateerde handelingen te doen, zoals wandelen met bewoners of hun was doen. ‘Activiteiten die ook goed door naasten en vrijwilligers gedaan kunnen worden’, zegt coördinator vrijwilligerswerk Lydia Boschman.

Om kwalitatief goede en persoonlijke zorg te kunnen blijven bieden, is samenwerking met de informele zorg volgens Lydia noodzakelijk. ‘Niet alleen om samen te zorgen’, zegt ze, ‘maar ook om mee te denken over hoe we de beste zorg kunnen leveren. Binnen Zorg van de Toekomst werken zorgmedewerkers daarom nauw samen met naasten en vrijwilligers. Belangrijk is dat zij het gesprek aangaan over hoe zij samen zorg en welzijn kunnen bieden.’

Toekomstbestendige verpleegzorg

Om te bewegen naar een toekomstbestendige verpleegzorg, krijgt TMZ vanaf het begin maatwerkondersteuning. Dit is een kosteloos coachingstraject van Waardigheid en trots voor de toekomst. Door maatwerkondersteuning bouwt Waardigheid en trots samen met zorgorganisaties aan toekomstbestendige verpleegzorg als schakel in de keten van zorg voor ouderen. Lydia: ‘We hebben maatwerkondersteuning aangevraagd, omdat we een frisse blik nodig hadden. Samenwerken met de informele zorg betekent dat we het werk anders moeten organiseren. Maar hoe pak je zoiets aan? Hoe krijg je iedereen binnen TMZ in beweging? En ook: hoe ziet die samenwerking met de informele zorg er dan uit? We hadden vooral behoefte aan kennis en handvatten.’

Individuele gesprekken met medewerkers

Inmiddels is de hele organisatie erbij betrokken. De coach van Waardigheid en trots voor de toekomst heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd, zegt Thijmen. ‘Onze coach heeft eerst op drie deelnemende locaties individuele gesprekken met medewerkers gevoerd. Dat was om het sentiment te voelen en helder te krijgen wat de knelpunten waren in de samenwerking met de informele zorg. Daarna heeft zij voorstellen gedaan wat we het beste als eerste konden oppakken. Op drie locaties gingen projectgroepen van start. Daarnaast zat de coach in de TMZ-brede projectgroep met daarin medewerkers uit alle lagen van onze organisatie. Zorg van de Toekomst kwam mede hierdoor in een stroomversnelling.’

Concrete opbrengst

De nauwe samenwerking met de coach heeft volgens Lydia veel concrete maatregelen opgeleverd. ‘We hebben een beleid rond informele zorg ontwikkeld. Strikte regels over wat de informele zorg wel en niet mag doen hebben we deels losgelaten. Alles is bespreekbaar, mits er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Hierdoor zijn vrijwilligers bijvoorbeeld breder inzetbaar. Oud-zorgmedewerkers die geen BIG-registratie meer hebben, kunnen nu toch als zorgvrijwilliger aan de slag.’

Grote stappen

‘Daarnaast hebben onze “contactverzorgenden” – zij vormen het eerste aanspreekpunt voor naasten - een training gevolgd. We hebben uitgelegd wat onze nieuwe visie is op samenwerken met informele zorg en wat hun rol hierin is. Ook de collega’s van zorgmiddeling zijn betrokken bij de verandering. Zij praten met de naasten van een nieuwe bewoner en vertellen wat er van hen wordt verwacht. Dat schept duidelijkheid. Al met al hebben we in korte tijd grote stappen gezet.’

Tips om het gesprek te voeren met naasten

Maatwerkondersteuning is doorslaggevend geweest, vindt ook Thijmen. ‘We hebben gesprekken gevoerd met de naasten van alle bewoners om te kijken wat zij zouden kunnen doen. Het ene familielid wil graag taken overnemen, maar er zijn ook naasten die niets willen doen. Die geven reacties als “dat is toch jullie taak?”. Maar de meeste naasten willen graag betrokken worden bij de zorg en de welzijnsactiviteiten. De coach heeft ons geleerd hoe je zo’n gesprek het beste kunt voeren. Ze gaf bijvoorbeeld als tip om het gesprek niet te zakelijk in te steken en in een persoonlijke sfeer naar een opening te zoeken. Ook zei ze steeds dat verschillende kleine stapjes samen één grote stap worden. Dat is een prima boodschap richting naasten: een familielid hoeft niet alles te doen, alle kleine beetjes helpen.’

Cultuuromslag nodig

Niet alleen voor naasten is de samenwerking wennen, ook voor de zorgmedewerkers; zij willen nu eenmaal graag voor hun bewoners zorgen. ‘Het komt nog steeds wel voor dat zorgmedewerkers zaken oppakken die de naasten eigenlijk zouden moeten doen. Er is een mentaliteitsverandering en misschien wel een cultuuromslag nodig’, zegt Thijmen. De coach geeft volgens hem op een laagdrempelige manier ondersteuning aan de teams. ‘Ze geeft steeds aan dat we de verandering niet te groot moeten maken en beter in kleine stappen kunnen denken. Door voorbeelden en ervaringen te delen, zorgt ze er ook voor dat de teams van elkaar leren. Verder luistert ze naar wat er op de werkvloer speelt. De coach vertaalt deze input naar concrete adviezen aan ons managementteam.’

Inspirerend

Ondertussen hebben naasten op verschillende locaties al activiteiten opgepakt, zegt Lydia. ‘Sommige mensen doen graag iets in de huiskamer, anderen beperken het meer tot de zorg voor hun eigen familielid. We zien wel steeds meer leuke initiatieven ontstaan. Op een van de locaties kookt een familielid elke week een maaltijd voor bewoners. Het mooie is dat andere families dit zien en geïnspireerd raken. Dan hoor je: waarom doen wij dit eigenlijk niet in de huiskamer van mijn vader?’