Samenwerken met informele zorg: ‘Samen kunnen we betere zorg geven’

ZAR-voorzitter Fieneke Reinderink is verpleegkundige in de avond-, nacht- en weekenddiensten, zowel op de drie locaties als in de thuiszorg. Ze hielp het symposium organiseren. 85 Mensen namen deel, grotendeels zorg- en welzijnsprofessionals. ‘Binnen het koersplan van onze organisatie is samenwerken met informele zorg een van de speerpunten. Ook loopt er momenteel een traject van Waardigheid en trots voor de toekomst rond hetzelfde thema.’ 

Op het symposium haalde de ZAR informatie op voor toekomstig beleid. ‘We wilden inzichten geven en de bewustwording vergroten. Het moet anders. En we wilden ook dat medewerkers zich gehoord en gezien voelden. Toneelgroep Ervarea vergrootte het thema op een mooie, herkenbare manier uit: hoofdrolspeler Nicolette verhuisde naar een verpleeghuis. Hoe ging dat twintig jaar geleden, hoe gaat dat nu en hoe gaat het over twintig jaar? Het wij doen alles voor u moeten we ombuigen, maar hoe kunnen we samen zorgen? Wat gaat het netwerk precies doen, wat doen wij nog? Nicolette zei het mooi: “Verlies mij niet uit het oog, laat me doen wat ik nog kan!”’ 

Zorgen dát

Harriët Damen is wijkverpleegkundige en casemanager dementie. Ze merkt dat cliënten gelukkiger worden van het behoud van eigen regie. ‘Ik heb er geen moeite mee zaken juist niet van hen over te nemen. Het motiveert mensen de dingen nog zelf te doen, al gaat iets dan misschien niet helemaal perfect. In de wijk is “niet zorgen voor, maar zorgen dát” al helemaal ingesleten.’ 
 
Ze vertelt dat overleggen met cliënt of netwerk soms uitdagend kan zijn. ‘Als iemand erop staat om zeven keer per week te worden gedoucht, is het de kunst om samen te zoeken naar wat wél kan. Ik probeer er dan achter te komen wat werkelijk belangrijk is in iemands leven, zoals bij positieve gezondheid. Is dat koffie drinken met de buurvrouw, dan stel ik voor dat de thuiszorg die ochtend niet komt, zodat mevrouw rustig op de koffie kan. Vies is ze toch niet en vroeger douchte ze ook niet dagelijks.’

Nederland is verwend

Meer overlaten aan cliënt en netwerk is binnen de locaties een grotere stap. Fieneke: ‘Op het symposium deed ik mee aan een oefening. Per twee personen moest je elkaar vragen iets te verzetten in de workshopruimte. Iedereen deed zonder nadenken direct wat de ander vroeg, bijna niemand kwam op het idee te overleggen of het misschien anders kon. Samen, bijvoorbeeld.’ 
 
Ze vervolgt: ‘De rol van de professionele zorg wordt een meer coördinerende. Het overzicht houden. Dat vergt een andere manier van denken en doen, ook van het netwerk. Want de zorg doet veel in Nederland, wij zijn verwend. Nu dat verandert, ligt er ook een taak voor de media en de politiek. Het onderwerp moet breed gaan leven.’ 

Bezorgdheid serieus nemen

Goede communicatie is essentieel in een goede samenwerking tussen de professionele en informele zorg en stond ook centraal tijdens een van de workshops op het symposium. Fieneke: ‘Open blijven staan voor het gesprek met de mantelzorger, ervoor zorgen dat de communicatie gaande blijft. Vooral niet de deur dicht gooien. Deze week belde een dochter: “Mijn moeder zegt dat ze een bepaalde pil niet heeft gekregen die ze beslist nodig heeft.” Na navraag bij de arts bleek dat dit inderdaad klopte. Hadden mevrouw en haar dochter niet zo alert gereageerd, dan had het nare gevolgen kunnen hebben. Maar hoe vaak denken we niet: de arts heeft het voorgeschreven, het zal wel goed zijn? Luister goed en hoor elkaar, die bezorgdheid komt ergens vandaan.’ 

Unieke kennis benutten

Harriët onderstreept dat de samenwerking met het netwerk niet alleen gaat om het herverdelen van praktische taken. ‘Maar ook om de unieke kennis die mantelzorgers hebben over hun naaste. Zij kennen hem veel beter dan wij. Waarom zouden we daar geen gebruik van maken?’ Ze noemt een voorbeeld van een meneer die altijd tegen zessen opstond terwijl de zorg pas om negen uur kwam. ‘Toen de familie ons eenmaal had verteld dat hij zijn leven lang al vroeg opstond omdat hij bakker was, hebben we hem naar het begin van de dienst verplaatst. En tijdens het wassen maken collega’s nu een praatje over de bakkerij van vroeger. Zo voelt meneer zich ook nog meer gezien. Door samen te zorgen, zorgen we beter.’ 

Ook vindt Harriët het contact met de mantelzorgers fijn. ‘Je zorgt sámen voor iemands vrouw of moeder. Dat maakt je werk een stukje mooier.’ 

Meer weten?

• Lees ook Mantelzorgers en naasten betrekken bij verpleegzorg? Gebruik het FamilieStartGesprek
• Bekijk het thema Samenwerken met informele zorg
• Bekijk het kennisproduct ‘Het Schaap met de 5 poten’ met tips en hulpmiddelen om samen te werken met naasten.