Is de verpleegkundig specialist wat de ouderenzorg nodig heeft?

Wondzorg, urineweginfecties; een greep uit de medische handelingen waar meestal een huisarts voor wordt ingeschakeld, maar die ook eenvoudig door een verpleegkundig specialist opgepakt kunnen worden. Dat is althans de mening van Naomi Meerten-Van Someren en Renee Lafleur-Meuwissen, beiden verpleegkundig specialist in de langdurende zorg thuis bij Envida, een ouderenzorgorganisatie in Maastricht en omgeving.

Overnemen van de huisarts

‘Laagcomplexe-medische zaken kan de huisarts aan ons overdragen’, verduidelijkt Renee. ‘Denk aan een geriatrisch assessment of een consultvisite. De huisarts heeft dan meer tijd om zich te richten op complexere casuïstiek. In afstemming en samenwerking met elkaar kun je taken van elkaar overnemen.’

De verpleegkundig specialisten kunnen altijd schakelen met de specialist ouderengeneeskunde, die meestal binnen een regio aan de huisarts gekoppeld is. ‘Wij benaderen de specialist ouderengeneeskunde al regelmatig, andersom komt dit nog maar weinig voor’, geeft Naomi aan. ‘Ik heb zelf nog niet meegemaakt dat een specialist ouderengeneeskunde mij benaderde met de vraag: “Zou je dit voor mij willen oppakken?” Ik denk dat de constructie waarin wij nu nog werken erop gebaseerd is dat de specialist ouderengeneeskunde de huisarts ondersteunt op het moment dat het voor de huisarts te complex wordt.’

Inzet verpleegkundig specialist en samenwerking

De verpleegkundig specialist is op verschillende manieren in te zetten. Naomi en Renee houden er beiden het meest van om op een toegankelijke en laagdrempelige manier aan de slag gaan. Liever geen agenda die al ruim vooruit is volgepland, maar snel en op consultbasis kunnen inspelen op acute vraagstukken.

Beide professionals merken dat ook de wijkteams nog een beetje moeten zoeken naar de vragen waarmee ze bij een verpleegkundig specialist terecht kunnen. Ze proberen de wijkteams hier zo goed mogelijk in te begeleiden. ‘Je moet er zelf ook in investeren’ zegt Naomi. ‘Dat doe ik nu bijvoorbeeld door in ieder geval een keer per week de rapportages van collega’s te bekijken. Vervolgens overleg ik dit met de betreffende wijkverpleegkundige, omdat zij de mensen beter kent dan ik en bekijken we samen of het van meerwaarde is dat ik nog langsga bij de cliënt.’

ICT-technische uitdagingen

Het werk van Naomi en Renee kent op dit moment de nodige uitdagingen. Vooral ICT-technische obstakels zorgen voor hobbels in de weg. Zo zijn de systemen van de verschillende zorgverleners niet aan elkaar gekoppeld, waardoor gegevens niet makkelijk uit te wisselen zijn. Hierdoor kunnen de professionals bij Envida wel de eigen (cliënt)systemen in om informatie over de cliënt op te zoeken, maar zodra er meer medische informatie nodig is, over bijvoorbeeld medicatiegebruik of een ziekenhuisbezoek, wordt het lastig. Ze kunnen dan vaak niet vooruit zonder een inkijkje in het dossier via een andere zorgverlener, zoals de huisarts.

‘De verpleegkundig specialisten hebben vaak al toegang tot het dossier van de huisartsen waar ze opgeleid zijn’, verklaart Lisette Ars, programmamanager Care & Cure bij Envida. ‘Maar dat wordt lastiger als ze cliënten van meerdere huisartsen hebben. Zeker als het geen cliënten van Envida zijn.’

Naomi vertelt dat ze veel samenwerkt met een bepaalde huisartspraktijk. ‘Die heeft mij toegang gegeven tot de dossiers van zijn patiënten. Maar in deze zorgregio zitten wel zestien huisartsen en het werkt niet om zestien verschillende toegangscodes te hebben. Daardoor mis je wel gegevens om acute zaken direct op te kunnen pakken. In alle ketensamenwerkingen is dit overigens een probleem.’

Verbeterpunten rondom vergoedingen

Ook als het om de vergoedingen gaat, zijn er verbeterpunten. De verpleegkundig specialist heeft nog geen eigen betaaltitel. Op dit moment registreert Envida de consulten van de verpleegkundig specialisten nog op de wijkverpleging. Als het om een cliënt met een Wlz-indicatie in de thuissituatie gaat wordt dat momenteel vanuit dit budget gefinancierd, maar bij een modulair pakket thuis kan het zijn dat dit budget niet toereikend is. Met de zorgverzekeraars is afgesproken dat verpleegkundig specialisten ook op basis van geneeskundige zorg voor specifieke patiëntengroepen kunnen gaan registreren voor cliënten zonder Wlz indicatie.

Lisette: ‘Dat gaan we inrichten. Het nadeel is dat de consulten dan van het eigen risico van cliënten afgaan waardoor mensen mogelijk een deel van de kosten zelf moeten betalen. Terwijl mensen voor een consult bij de huisarts niet hoeven te betalen. Dat werkt in de hand dat de cliënt dan toch naar de huisarts wil gaan, in plaats van naar een verpleegkundig specialist. Wij hebben dit al aangekaart bij de Nederlandse Zorgautoriteit, Zorgverzekeraars Nederland en V&VN.’

Plannen voor de toekomst

Bij Envida wordt in een aantal regio’s bepaalde zorg die normaal thuis wordt aangeboden naar wijkpoli’s verplaatst. Naomi en Renee denken aan het opzetten van een speciaal spreekuur voor ouderen met klachten die normaal bij de huisarts worden besproken, zoals hoestklachten of obstipatie. ‘We kunnen de wijkpoli ook voor dit spreekuur en voor andere doeleinden gebruiken. Zo hebben we ook een Academie voor Zelfzorg waar we mensen bijvoorbeeld leren om zelf steunkousen aan te trekken. Een voorwaarde voor dit soort zorg is wel dat je goede en korte lijnen met de huisarts houdt’, licht Renee toe.

Een andere ontwikkeling is de aansluiting met het intramurale behandelteam, waardoor we bijvoorbeeld meer met de specialisten ouderengeneeskunde en verpleegkundig specialisten uit de zorglocaties gaan samenwerken. ‘Je leert mensen in de wijk al kennen, de eventuele overstap naar verpleegzorg is dan voor zowel cliënt als zorgverlener een stuk makkelijker’, verduidelijkt Naomi. ‘De cliënten kunnen ook terecht in andere woonzones waar we bij betrokken blijven. Op deze manier kun je mensen op een eerder moment in een cliëntreis gaan volgen. Dat staat nu nog in de kinderschoenen, maar ik denk dat dit een mooie ontwikkeling is.’

Functie met meerwaarde

Tot slot vindt Lisette het beroep van verpleegkundig specialist een hele mooie nieuwe functie. ‘Dit past in het palet van wat wij nodig hebben in de ouderenzorg. De huisarts ontlasten heeft daarbij veel meerwaarde. Ook vind ik het een mooie doorgroeimogelijkheid voor wijkverpleegkundigen.’