'Bewustwording is de eerste stap naar verandering'

Rick benadrukte het belang van bewust omgaan met fysieke belasting en gaf praktische tips en voorbeelden voor een gezonde werkomgeving. Samen met beleid, hulpmiddelen en training kunnen zorgprofessionals met hun hart én hun hoofd werken, zonder fysieke overbelasting. Zo blijf je vitaal op de werkvloer: goed voor de zorgverlener, maar ook voor de cliënt.

'Het preventiebeleid fysieke belasting heeft eigenlijk een verkeerde naam,’ zegt Rick Buitendijk. ‘Als organisatie zijn we helemaal niet tegen fysieke belasting. Want we staan in feite allemaal bloot aan fysieke belasting, wat ons vaak vitaal maakt en energie geeft. Het gaat natuurlijk om de óverbelasting. Die zorgt ervoor dat we, zeker als het lang duurt, uitgewrongen kunnen worden. Dat ontneemt energie, waardoor onze vitaliteit en zelfs gezondheid op de tocht staat.’

'Bewustwording is de eerste stap naar verandering'

'Dat tegeltje gebruik ik al jaren als ik lesgeef. Het geldt natuurlijk voor alles in het leven, maar zeker ook voor fysieke belasting. Dat je jezelf bewust bent van hoe je je lijf gebruikt. Simpel gezegd door het verschil te voelen tussen ‘goede en foute’ belasting. En ook door je bewust te zijn van wat de cliënt, de zorgvrager, kan en wil. 

Het is belangrijk om te weten welke keuzes je kan maken, welke je mag maken en welke je juist niet moet maken. Daarbij maak je gebruik van wat je weet van de cliënt, kennis van afspraken, van de mobiliteitsklasse en de praktijkrichtlijnen fysieke belasting. En bovendien door je bewust te zijn van hoe je als collega's en als team werkt. Door te observeren, te vragen en het te bespreken. 

Werken met je hart en met je hoofd

'Zorghandelingen uitvoeren zonder fysieke overbelasting én met respect voor de cliënt. Het is mogelijk, maar het vraagt om goede voorbereiding en slimme keuzes. Met de juiste kennis, hulpmiddelen en werkwijze kan je dit als zorgverlener in de praktijk brengen. Toch is dit niet altijd eenvoudig. In de zorg is er niet altijd direct toegang tot alle middelen en zorgverleners moeten vaak moeilijke keuzes maken. Ze willen graag aan de wensen van de cliënt voldoen, maar moeten ook bedenken of dit haalbaar en verstandig is. Het vinden van een balans tussen zorgzaam werken met je hart en het maken van praktische, gezonde keuzes met je hoofd blijft een uitdaging.'

Preventiebeleid

'Toch zien we deze twee punten als basis voor een preventiebeleid fysieke overbelasting: ernaar streven de zaken op orde hebben rondom de zorg, zodat er bewust zowel met het hoofd als met het hart gewerkt kan worden. Dit geldt zowel op beleidsniveau als in de dagelijkse praktijk. Iedere organisatie kan hierin haar eigen koers bepalen door afspraken op papier te zetten. Bij Beweging 3.0 wordt het beleid opgesteld door medewerkers van HR, Arbo en preventie, en aangevuld met inzichten van de werkvloer via een themagroep. Hierin hebben zorgmanagement, opleiders, adviseurs en zorgverleners een stem.

Het beleid richt zich op primaire preventie: problemen voorkomen door goede hulpmiddelen en werkafspraken. Voor zorgmedewerkers moet duidelijk zijn dat hulpmiddelen, zoals hoog-laag kantelbare douchestoelen, beschikbaar zijn en aansluiten bij de richtlijnen. Het is ook belangrijk dat leidinggevenden prioriteit geven aan zulke hulpmiddelen, zelfs als dit niet in het budget is opgenomen.

Toch ontstaan er soms situaties die niet passen binnen de richtlijnen. Dan is het belangrijk dat zorgmedewerkers advies kunnen vragen. Dit kan bijvoorbeeld bij een deskundige collega, een ergocoach of een fysiotherapeut. Soms blijkt echter dat er te weinig kennis of vaardigheden zijn. In dat geval is het belangrijk om te kijken waar die kennis vandaan gehaald kan worden. Samenwerking tussen verschillende functies is hierbij essentieel om het beleid in de praktijk te laten werken.'

Belangrijke richtinggevers voor gezond werken

Beweging 3.0 baseert het preventiebeleid fysieke overbelasting op twee belangrijke pijlers: drie basisprincipes gezond en veilig werken en de Big Five Fysieke Belasting. De drie basisprincipes geven overzicht om fysieke overbelasting te voorkomen en dragen bij aan een gezonde en veilige werkomgeving.

Blijf niet rondlopen met fysieke klachten: bespreek ze!

De 'Big five' is in feite een samenvatting van het preventiebeleid fysieke overbelasting van Beweging 3.0. Rick Buitendijk: 'Als zorgverlener sta jij op 1. Je wilt goed voor je cliënt zorgen, maar denk ook aan jezelf. Want veilig werken gaat voor. Ken de mobiliteitsklasse van je cliënt (en pas daarbij de praktijkrichtlijnen fysieke belasting toe). Hou je aan de afspraken en zorg dat de afspraken uit het preventiebeleid haalbaar zijn. Merk je dat iets niet lukt? Vraag om hulp en werk niet door als het onveilig is. Heb je klachten? Bespreek dit met je leidinggevende en team. Pijn hoort er niet bij!'

Lees meer

• Lees meer praktijkvoorbeelden, nieuws en handige tools op de themapagina Arbeidsmarkt: samen anders werken
• Lees ook meer over Eigen regie op vitaliteit