Podcast: Hoe kun je werkgeluk terugbrengen in teams met een cultuurprobleem?

Deze keer te gast is Lex Tabak. Lex werkt in de praktijk met teams waar een cultuurprobleem is ontstaan. In zo’n geval is werkplezier soms ver te zoeken. Hoe kun je zo’n cultuur doorbreken en weer komen tot werkplezier?

Aandacht voor teamcultuur

Het verlagen van de werkdruk of het wegnemen van administratieve lasten worden vaak genoemd als belangrijke instrumenten bij het vergroten van werkplezier. Maar cultuurcoach Lex Tabak heeft een ander belangrijk aandachtspunt voor zorgorganisaties: cultuur. Lex: ‘Als ik kijk naar de mechanismen in teams of op afdelingen, dan valt er vaak al ontzettend veel te verbeteren in de samenwerking tussen mensen. Werkplezier kan verhoogd worden door aandacht voor de cultuur en dat wat er tussen mensen onderling gebeurt.’

Lex vervolgt: ‘Wat ik vaak zie in teams is dat de spelregels, ‘zo doen we het hier’, door een paar mensen bepaald worden, die elkaar vinden in een bepaalde werkwijze. Anderen binnen het team durven dan hun mening of ideeën niet te laten horen en hebben het gevoel dat zij geen zeggenschap hebben over hoe er gewerkt wordt. Ook nieuwe medewerkers die in het team geplaatst worden met ideeën over een andere werkwijze, of met kennis en ervaringen over hoe het anders of beter kan lukt het vaak niet om tegen de heersende mening in te gaan. Zij passen zich dan aan of gaan weer weg.’

En om je veilig te voelen is het nodig om een voorspelbare omgeving te bieden zonder agressie (andere mensen die oogcontact maken met elkaar of zuchten als je het woord neemt) – je gehoord wordt voor wie je bent of waar je voor staat. Mensen praten met jou i.p.v over jou.

Cultuurprobleem doorbreken

Hoe kun je dit mechanisme doorbreken en zorgen dat iedereen zich durft uit te spreken binnen een team? Lex: ‘In teams met een cultuurprobleem heeft het geen zin om een teamsessie te organiseren, want dan komt het echte verhaal niet op tafel. Je zult dan moeten kijken naar een manier om individuele medewerkers of kleine groepjes te wapenen zodat zij toch van zich durven te laten horen. Als coach ga ik met hen in gesprek over ‘waar wil jij voor staan’. Als een enkeling zich sterk genoeg voelt om de weerstand in het team ten aanzien van nieuwe ideeën of veranderingen het hoofd te bieden, dan volgen er vaak snel meer.’

Oog voor ieder individu

En welke rol kan de leidinggevende hierin oppakken? Lex: ‘Door drukte vallen vaak als eerste de individuele jaargesprekken tussen medewerkers en de leidinggevenden weg. Terwijl je als leidinggevende in deze individuele gesprekken – mits je die veiligheid biedt – juist precies kunt ophalen wat er speelt in de teams. Dan hoor je dingen die anders verborgen blijven. Geef als leidinggevende je medewerkers voldoende gelegenheid om dingen met jou te bespreken. Maak oogcontact op de gang, stel open waardevrije vragen, observeer in vergaderingen wie altijd het voortouwen nemen en wie er stil vallen. Juist de personen die niets zeggen in teamverband kun je op een later moment nog eens individueel aanspreken.’

Aanpak cultuurcoach

Als Lex gevraagd wordt om binnen een organisatie een team te ondersteunen waarin het niet zo lekker loopt, dan hanteert hij de volgende aanpak.

• Ik start met zoveel mogelijk individuele gesprekken te voeren.
• Door mijn manier van vragen stellen probeer ik het echte verhaal boven tafel te krijgen – wat is er mis in dit team?
• Ik probeer vervolgens te verklaren wat er gebeurt tussen mensen en waardoor er iets verstoord geraakt is.
• Ik geef mijn analyse waardenvrij en geanonimiseerd terug aan het team.
• Dan kijk ik of er commitment bij iedereen is om het cultuurprobleem te doorbreken.
• Is dit er niet bij iedereen, dan kan het zijn dat het team uit elkaar valt of dat er een individu of een groepje mensen uit het team vertrekt.
• Als het vervolgens lukt om met het team (al dan niet in nieuwe samenstelling) nieuwe energie aan te boren om zaken anders te gaan doen, dan ontstaat er vaak een gezamenlijke trots en een teamdynamiek die het werkgeluk juist versterkt.

Meer weten

• Lees meer informatie over werkgeluk in het kennisdossier Werken met plezier