Veel ouderen willen meer regie houden op hun leven en zo lang mogelijk thuis wonen. Zij willen niet dat de zorg hun leven bepaalt, maar dat de zorg hen ondersteunt, zodat zij zoveel mogelijk hun eigen leven kunnen leiden. Steeds meer zorgorganisaties bieden dan ook Wlz-zorg thuis aan in de vorm van een VPT of een MPT.
VPT
Het aanbieden van VPT (volledig pakket thuis) is maatwerk en vraagt soms om een andere manier van organiseren dan zorgorganisaties gewend zijn. Meer informatie over VPT lees je in dit thema.
Wat doet een casemanager dementie?
Thuiswonende mensen met dementie en hun naasten kunnen ondersteuning krijgen van een casemanager. Een casemanager dementie heeft een speciale opleiding gevolgd voor deze functie.
Een casemanager dementie:
- is een vast herkennings- en aanspreekpunt voor mensen met dementie en hun naasten.
- biedt begeleiding, zorg en ondersteuning aan de persoon met dementie en zijn mantelzorger.
- werkt onafhankelijk van een zorgorganisatie.
- kan vanaf de ‘niet pluis’-fase tot aan opname in een woonvorm voor mensen met dementie (zoals een verpleeghuis) of overlijden worden ingezet.
- biedt nazorg aan mantelzorgers na overlijden van de cliënt.
Casemanagement in Zorgstandaard Dementie
‘Het streven is om alle mensen met (een vermoeden van) dementie vanaf de start van het diagnostisch traject een vast coördinatie- en aanspreekpunt (casemanagement dementie) aan te bieden voor zichzelf, mantelzorger(s) én alle betrokken professionals’, zo staat omschreven in de Zorgstandaard Dementie. Lees meer over casemanagement dementie op de website van Zorgstandaard Dementie.
Inzet casemanager dementie
De rol van een casemanager dementie bij een VPT is in de praktijk niet altijd duidelijk. Zorgorganisaties gaan verschillend om met de inzet van de casemanager dementie als een cliënt van de Zorgverzekeringswet (Zvw) overgaat naar de Wet langdurige zorg (Wlz). In sommige zorgorganisaties blijft bij VPT de casemanager dementie nauw betrokken, bij andere neemt het VPT-team alle taken over. Daartussen bestaan varianten. Deze veranderende inzet van de casemanager dementie kan gevolgen hebben voor de continuïteit van de zorg en ondersteuning.
Dementie Netwerk Nederland (DNN) vroeg netwerkcoördinatoren van de regionale netwerken dementie naar de inzet van de casemanager dementie bij cliënten die via VPT zorg thuis krijgen. Ook Alzheimer Nederland deelde hun inzicht in de wensen en behoeften van mensen met dementie. Hieruit kwamen een aantal aandachtspunten naar voren.
Mogelijkheden Wlz-zorg thuis en rol casemanager dementie
Het belangrijkste aandachtspunt is om de overgang van de Zvw naar Wlz-zorg thuis zodanig te organiseren dat mensen met dementie en hun naasten hier zo min mogelijk hinder van ervaren. Deze overgang is ook een goed moment om te evalueren welke zorg en ondersteuning er nodig is en wie welke taken uitvoert.
Financiering
Verzekerde zorg vanaf de ‘niet pluis’-fase
Mensen met (een vermoeden van) dementie die nog thuis wonen, krijgen casemanagement vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. Er hoeft nog geen medische diagnose te zijn. Krijgt iemand met dementie een Wlz-indicatie en ontvangt hij thuis zorg en ondersteuning in de vorm van VPT, MPT of PGB? Dan komt vanaf dat moment de vergoeding voor casemanagement dementie niet langer uit de zorgverzekering, maar uit de Wlz. Dit betekent dat casemanagement dementie niet hoeft worden stopgezet. Alleen de manier van financiering verandert.
Financiering casemanagement dementie
Wie biedt casemanagement dementie? Er zijn verschillende mogelijkheden:
- De (wijk)verpleegkundige van het VPT-team.
- Een casemanager dementie van de zorgorganisatie die ook VPT levert.
- Een casemanager dementie die is ingehuurd. De zorgaanbieder sluit hiervoor een overeenkomst af met de organisatie die casemanagement dementie levert. Deze zorg wordt dan in onderaanneming aan de cliënt geleverd. De zorgorganisatie die hoofdaanbieder is, blijft eindverantwoordelijk voor de geleverde zorg.
In al deze gevallen komt de bekostiging voor casemanagement dementie uit het integrale VPT-dagtarief.
Bij MPT (modulair pakket thuis) kan casemanagement als een module worden opgenomen. Het valt dan onder de prestatie verpleging.
Drie varianten casemanagement dementie
Vanaf het moment dat iemand een Wlz-indicatie ontvangt, is het belangrijk om na te gaan welke zorg en ondersteuning wenselijk is en wie welke taken uitvoert. Er zijn drie varianten als een cliënt en zijn naasten behoefte hebben aan een casemanager:
- De casemanager dementie die bekend is bij de cliënt blijft structureel betrokken.
- De casemanager dementie die bekend is bij de cliënt blijft op consultbasis betrokken.
- De (wijk)verpleegkundige of een andere medewerker in het VPT-team neemt de rol van casemanager dementie over.
Hebben de cliënt en zijn naasten behoefte aan continuïteit van zorg en ondersteuning? En dan het liefst vanuit een vast team met zo min mogelijk verschillende zorgmedewerkers? Dan is dat een goede reden om de casemanager dementie die al bekend is bij de cliënt en zijn naasten te behouden in het VPT. Bijvoorbeeld vanwege de complexiteit van de zorgvraag, de specifieke expertise van de casemanager dementie of vanwege de grote waarde die cliënt en naasten hechten aan de betrokkenheid van deze casemanager dementie.
Als de bekende casemanager dementie betrokken blijft, dan moeten er wel afspraken gemaakt worden over de regierol. Want de zorgaanbieder die VPT levert heeft de regie over de totale zorg en ondersteuning.
Belangrijke aandachtspunten
- Het wijzigen, op- of afschalen van casemanagement dementie moet altijd gebeuren in overleg met de cliënt en zijn naasten.
- Als de casemanager dementie bij de zorgaanbieder werkt die ook VPT levert, kan hij een rol krijgen in het VPT-team en betaald worden uit het integrale tarief. Als hij bij een andere zorgaanbieder werkt, dan kan zijn structurele inzet alleen in onderaanneming. De zorgaanbieder die VPT levert heeft de eindverantwoordelijkheid.
- Blijft de casemanager dementie structureel vanaf de start van een VPT betrokken? Dan is het belangrijk dat er afspraken komen over de invulling van rollen en verantwoordelijkheden. Denk aan afspraken over:
- Een vaste of variabele inzet van de casemanager dementie. Je kunt werken volgens een vast patroon, bijvoorbeeld een keer per twee weken. Of je spreekt een inzet op maat af, die varieert in tijd.
- Bij welke signalen buiten de vaste afspraken betrek je de casemanager dementie?
- Hoe vindt de afstemming met de (wijk)verpleegkundige van het VPT-team plaats?
In deze variant ligt de coördinatie van zorg en ondersteuning bij de (wijk)verpleegkundige van het VPT-team. Het team neemt de begeleiding en ondersteuning van de casemanager dementie over en betrekt hem op consultbasis. Bijvoorbeeld als de cliënt of naasten of het VPT-team vragen hebben waarvoor specialistische kennis nodig is.
Belangrijke aandachtspunten
- Het wijzigen, op- of afschalen van casemanagement dementie gebeurt altijd in overleg met de cliënt en naasten.
- De casemanager dementie wordt voor een bepaald aantal minuten begeleiding ingezet in overleg met de (wijk)verpleegkundige van het VPT-team. De inzet gebeurt op maat: hij is afhankelijk van de behoefte en kan variëren in tijd.
De cliënt en zijn naasten en de casemanager dementie kunnen ervoor kiezen om de ondersteuning en begeleiding naar de (wijk)verpleegkundige (of een andere medewerker) van het VPT-team over te dragen. Je kunt ook kiezen voor een overgangsperiode: dan blijft de casemanager dementie in het begin nog betrokken en neemt de (wijk)verpleegkundige in een later stadium de ondersteuning over.
Belangrijke aandachtspunten
- Voor de continuïteit van zorg en ondersteuning is het belangrijk dat de casemanager dementie voor een warme overdracht zorgt naar de (wijk)verpleegkundige.
- Het kan zijn dat de casemanager dementie vanwege zijn expertise en deskundigheid taken uitvoert onder verantwoordelijkheid van de huisarts. De (wijk)verpleegkundige maakt in dat geval nieuwe afspraken met de huisarts.
- De (wijk)verpleegkundige (of andere medewerker van het VPT-team) die de zorg overneemt, biedt ondersteuning volgens de Zorgstandaard Dementie.
