Toekomstbeeld ‘Ouder Worden 2040’
Gepubliceerd op: 05-07-2022
In de transformatieagenda ‘Ouder Worden 2040’ staan 20 concrete doelstellingen om de ouderenzorg in Nederland te transformeren. ‘De urgentie is er. Wat mooi is aan Ouder Worden 2040 is dat de hele maatschappij erbij betrokken is.’
Transformatieagenda
Centraal in de transformatieagenda staat de volgende visie op de samenleving:
‘Een samenleving waarin iedereen, ook mensen in de derde en vierde levensfase, meedoet en ertoe doet. In deze samenleving worden we versterkt in en aangesproken op ons talent en zijn we ieder op onze eigen manier van betekenis. We wonen veilig, duurzaam en betaalbaar in een leefomgeving die we gezamenlijk vormgeven, leeftijdsvriendelijk is en bijdraagt aan onze vitaliteit en gezondheid. Vitaliteit waarin we ook zelf veel investeren, met als resultante dat als we zorg en ondersteuning nodig hebben, die ook geboden kan worden, informeel en formeel. Technologie en digitalisering ondersteunt daarbij op een inclusieve, veilige en betrouwbare manier.’
Deze visie is uitgewerkt in vijf agendathema’s:
- Van oud zijn naar goed ouder worden
- Van betrokken werk naar waardevolle bijdrage
- Van eigen huis naar samen-wonen
- Van liever niet ziek naar meer vitale jaren
- Van individueel innoveren naar digitaal verbonden
20 concrete doelen
De vijf bovenstaande thema’s zijn vervolgens uitgewerkt in totaal 20 onderwerpen die samen de maatschappelijke opgave formuleren tot 2040.
- Stimuleren van het gebruiken van ‘ervaren kracht’
- Voorbereiden op de volgende levensfase
- Aandacht voor ‘de laatste 1.000 dagen’ en de betekenis van sterven voor mensen en hun naasten
- Ruimte voor (burger)initiatieven die bijdragen aan zelf en samen prettig ouder worden
- Aantrekkelijker en effectiever werken in zorg en welzijn
- Ontwikkelen sociaal en publiek-privaat ondernemerschap
- Integreren van economische en maatschappelijke bijdrage, in het bijzonder voor de mantelzorger
- Arbeidsmarkt laten aansluiten bij de levensloop
- Organiseren burgerparticipatie op lokaal, regionaal en nationaal niveau
- Versterken van vitale wijkinfrastructuur, mobiliteit en voorzieningen
- Realiseren diversiteit aan extra woningen
- Aanpassen wet- en regelgeving voor divers woningaanbod en -gebruik
- Ontwikkelen duurzaam verpleeg(t)huis van de toekomst
- Levenslang en levensbreed investeren in vitaliteit
- Regionale vitaliteit ontwikkelen vanuit de praktijk
- Ondersteunen van ouderen in de eigen woonomgeving
- Realiseren van passende en digitale zorg vanuit patiëntperspectief
- Stimuleren van digitale inclusie
- Investeren in een duurzaam digitaal landschap
- Versterken van opschalings- en doorzettingsmacht
Regionale doe-coalities
Regionaal wordt er op veel plekken al gewerkt aan oplossingen. In de transformatieagenda zijn deze regionale samenwerkingsverbanden geïnventariseerd en tot doe-coalities benoemd. Doe-coalities zijn regionale of lokale samenwerkingsverbanden van mensen en organisaties die domeinoverstijgend bezig zijn met het transformeren van zorg en ondersteuning naar een vitale gemeenschap. De transformatieagenda is een actieagenda die onder andere met deze doe-coalities al steeds meer invulling krijgt.
Download
- Download de Transformatieagenda Ouder Worden 2040 onderaan deze pagina (pdf)
- Lees meer over het programma Ouder Worden 2040 en hoe de transformatieagenda tot stand is gekomen.
Wat kunnen verpleeghuizen nu al doen?
Toekomststrateeg Philip Idenburg is initiatiefnemer en auteur van de transformatieagenda Ouder Worden 2040. Op het Waardigheid en trots-congres op 4 juli 2022 stond hij samen met bestuurder Mireille de Wee en wijkverpleegkundige Annemarie Boddeus-van Breugel stil bij wat het vergezicht 2040 betekent op bestuurlijk en uiteindelijk het praktisch niveau van hun eigen werk. Wat is er in de afgelopen anderhalf jaar gebeurd?
Philip laat een aantal uitgangspunten van Ouder Worden 2040 zien. ‘Het begint niet vanuit het huidige stelsel, drie tot vier jaar vooruitkijkend. Want op het moment dat je terugredeneert vanuit 2040 maak je fundamenteel andere beslissingen. Daarnaast realiseert Ouder Worden 2040 zich dat het niet alleen over zorg gaat. Maar dat antwoorden geven veel meer vraagt, en dat er samenwerking nodig is tussen veel meer partijen dan alleen de zorg. En als laatste: hoe zorgen we voor draagvlak uit de samenleving en bij de professionals die al bezig zijn de vragen te beantwoorden rondom een ouder wordende samenleving?’
Reablement
Zorgorganisatie Mijzo is begonnen met Langer Actief Thuis, een programma dat draait om reablement. Reablement is een manier om samen met de oudere te werken aan herstel van zijn leven en zelfredzaamheid. Het heeft als doel om mensen zo onafhankelijk mogelijk te maken van zorg. Wat heeft die manier van werken opgeleverd?
Met betrokkenen afstemmen
‘Allereerst: de klanttevredenheid is gelijk gebleven’, antwoordt Mireille. ‘Tegelijk zien we dat het aantal klachten toeneemt. Dat komt omdat wij dingen doen die mantelzorgers niet altijd zo fijn vinden. Zo nemen we nu meer risico’s. Belangrijk is om wel steeds voor die koers te blijven staan. Ook als het soms even pittig is.’ Annemarie vult aan: ‘Daarom stemmen we zowel met de cliënt als met de mantelzorger af. Dat zorgt ervoor dat veranderingen bij iedereen bekend zijn.’
‘De zorgzwaarte in de verpleeghuizen gaat zeker veranderen’, aldus Mireille. ‘Want iedereen woont thuis, totdat het echt niet meer gaat. Dus de mensen met de allerzwaarste zorgvraag komen in het verpleeghuis. Maar hoe interessant is het om je daarop voor te bereiden? Als we dat samen doen met familie, met cliënten en met technologie dan kun je daar hele mooie dingen mee doen. Bijvoorbeeld door oog te hebben voor wat een hoogopgeleide zorgverlener moet doen en welke werkzaamheden ook minder geschoolde medewerkers kunnen doen.’
Urgentie
‘De verandering begint bij het bewustzijn en het je eigen maken van de urgentie’, zegt Mireille. ‘De problemen en uitdagingen van de ouder wordende samenleving kunnen we niet alleen als als zorg oplossen. Dat is zo mooi aan het Ouder Worden 2040-programma: daar is eigenlijk de hele maatschappij bij betrokken. Het is dan onze taak om het zo goed mogelijk te blijven doen voor de mensen die het echt het allerhardst nodig hebben.’
‘Het is duidelijk dat het niet makkelijk is en dat het een behoorlijk debat oplevert’, vat dagvoorzitter Lennart Booij samen. ‘En ook dat het misschien wel hele verschillende invullingen gaat krijgen. Maar één ding is duidelijk: de urgentie is er, daar kunnen we niet meer omheen.’
Bekijk de volledige presentatie van Philip Idenburg en aansluitend het tafelgesprek op het Waardigheid en trots-congres 2022 op YouTube:
Maatschappelijke dialoog Ouder Worden 2020 – 2040
Voorafgaand aan de transformatieagenda werd begin 2021 de Dialoognota Ouder Worden 2020-2040 gepubliceerd. Het vormde de input voor een brede veldraadpleging. De dialoognota bevatte beleidsopties rondom drie kernvragen:
- Wat kan ik zelf doen om mij voor te bereiden op het ouder worden?
- Wie zorgt er voor mij en hoe als ik hulp, ondersteuning of zorg nodig heb?
- Waar woon en leef ik en passen wonen en zorg bij elkaar?
De dialoog over deze nota heeft op 3 manieren plaatsgevonden:
- In de week van de dialoog is met ruim 120 deelnemers van 67 verschillende organisaties via videovergaderen gesproken op zowel bestuurlijk als beleidsniveau.
- 96 partijen hebben deelgenomen aan de digitale raadpleging via een online vragenlijst over de dialoognota.
- 26 partijen hebben een notitie toegezonden.
Uit deze brede dialoog kwam een aanpassing van de Dialoognota Ouder Worden 2020-2040.
Download
- Bekijk de aangepaste Dialoognota Ouder Worden 2020-2040 (pdf)
Ontschotting en gezamenlijke kracht benutten
Uit de veldraadpleging kwam naar voren dat samenwerking en solidariteit als belangrijk worden ervaren om de ouderenzorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Er is veel betrokkenheid en een gedeeld gevoel van urgentie over dit vraagstuk, welke nodig zijn. Door samenwerking en dialoog kunnen de verschillende perspectieven op beleid aan bod blijven komen en in samenhang bezien worden.
Om echt stappen te kunnen maken is veel behoefte aan ontschotting van de verschillende perspectieven in stelsel, wet- en regelgeving. Het ontbreken van een gedeelde visie op de maatschappij en de ontwikkelingen daarin in de komende jaren, is een belemmering die mensen vaak noemen. Een vereenvoudigd en ontschot stelsel biedt informele en formele zorgverleners de ruimte om vanuit kennis en expertise ondersteuning te bieden, die aansluit bij de wens en het vermogen van ouderen om van betekenis te zijn voor hun omgeving.
Tenslotte ervaren betrokkenen de bemensbaarheid van zorg als een grote en steeds terugkerende blokkade die een bedreiging vormt voor continuïteit in kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg.
28 portretten van ouderen
Hoe breng je in kaart wie de ouderen zijn om wie het gaat? Daarvoor zijn 28 portretten opgesteld met 6 profielen als uitgangspunt. De portretten geven inzicht in:
- Wie zijn deze mensen?
- Wat is hun ondersteuningsbehoefte?
- Welke vormen van zorg en ondersteuning gebruiken zij?
- Hoe worden deze gefinancierd?
Daarbij lees je ook de succes-, faal- en risicofactoren in de verschillende situaties.
Download
Meer weten
Kijk het Waardigheid en trots-congres 2022 terug
Kijk ook andere sessies, de talkshow en de plannen van minister Conny Helder terug.
Toekomst Verpleeghuiszorg
De toekomst van de verpleeghuiszorg stond centraal tijdens het Waardigheid en trots-congres in december 2021. Daar sprak Bianca Buurman, bestuursvoorzitter van V&VN: ‘Ik denk dat we het principe moeten hanteren: “thuis, tenzij”. Want het is veel beter als ouderen zorg in de thuissituatie krijgen.’ In het tafelgesprek kwamen vanuit verschillende perspectieven, waaronder dat van de ouderen zelf, de voorwaarden voor vitaal ouder worden aan bod. Tot slot gaf Henk Nies, toenmalig directeur bij Vilans, in een gesproken column zijn visie op de toekomst van de verpleeghuiszorg en op zijn eigen toekomst. ‘Ik hoef niet allemaal vreemde mensen over de vloer voor ditjes en datjes. Met goede technologie en een “dier”-bare vriend kan ik ook mezelf zijn.’
- Lees het verslag en kijk de video’s terug van dit congres met als thema de Toekomst van de verpleeghuiszorg.
- Lees meer over het thema Toekomstbestendige zorg
Ouder Worden 2040 – Serie interviews over ouder worden
Simon Broersma, hoofdredacteur van Skipr en Zorgvisie, heeft een tiental betrokkenen geïnterviewd over thema’s rondom ouder worden. ‘Wij hebben de kans om het anders te doen; kijk naar de Blue Zones’, zegt Machteld Huber in de eerste video. Kijk naar de interviewserie Ouder Worden 2040 op YouTube.
Downloads
Deel deze pagina via:
Soort
Achtergrond