Dialoogsessies leggen basis voor samenwerking met informele zorg
Gepubliceerd op: 31-10-2024
In een ‘Team van de toekomst’ werken zorgprofessionals, mantelzorgers, vrijwilligers, naasten en cliënten gelijkwaardig samen. Hoe gaat dat in zijn werk en waar begin je? Ouderenzorgorganisatie HOZO in Hillegom deed ervaring op met ‘dialoogsessies’ als startpunt van de samenwerking tussen formele en informele zorg. Ciske van Haeringen is coach vanuit Waardigheid en trots voor de toekomst. Zij organiseerde en begeleidde de sessies.
Hoe zagen de ‘dialoogsessies’ eruit?
‘Heel eenvoudig, eigenlijk. We voerden gesprekken met een dwarsdoorsnede van de organisatie, inclusief de informele zorg. De ontwikkeling richting samenwerking met de informele zorg gaat immers iedereen aan. Er waren zo'n 65 deelnemers, verdeeld over drie groepen. In kleine groepjes spraken zij door over vragen rond een gelijkwaardige samenwerking tussen formele en informele zorg. In de eerste plaats: wat is de meerwaarde daarvan voor de cliënt? Wij begonnen vanuit een positieve motivatie, niet vanuit krapte of tekorten. Zorg door iemand die de cliënt nabij is, voelt immers vertrouwd. Dat is iets waard.’
‘Ook bespraken we welke lastige kanten er aan zo’n samenwerking kunnen zitten en wie welke vervolgstappen kon nemen. Na zes weken volgde een verdiepingssessie die voortborduurde op de opbrengsten uit de eerste sessie. Een verdiepingsvraag die we bespraken was bijvoorbeeld: hoe breng je het netwerk rond een cliënt in kaart? Het mooie was dat alle deelnemers de moeite namen terug te komen voor deze verdiepingssessie. Kennelijk was het meedenken en meepraten goed bevallen.’
Wat was het doel van de sessies over het Team van de toekomst?
‘Dat was tweeledig. HOZO had de samenwerking met de informele zorg hoog op de agenda gezet. Dan wil je input ophalen voor het beleid dat je gaat ontwikkelen. En: je wil bij alle partijen draagvlak creëren voor de samenwerking tussen de professionele zorg, cliënten, vrijwilligers en naasten. Want het is een hele verandering, als straks die gelijkwaardige samenwerking echt gewoon wordt. Voor velen is het nog lastig voor te stellen dat vrijwilligers en naasten in de toekomst deel uitmaken van de zorgteams.’
Hoe denken formele en informele zorgverleners over samenwerken?
‘Zorgmedewerkers hebben over het algemeen meer aarzelingen dan informele zorgverleners. Professionals zijn vaak bezorgd of de kwaliteit van zorg op deze manier wel overeind blijft. Ze voelen zich verantwoordelijk voor hun werk. En: zij hebben daarvoor een meerjarige opleiding gevolgd en informele zorgverleners niet. Cliënten hebben meestal minder bezwaren, vrijwilligers en naasten zien zo’n samenwerking wel graag goed geregeld. Het lijkt hen prettig écht welkom te zijn op een afdeling. Ze zien dat er meer kan en mag dan ze dachten, al voelen ze de gelijkwaardigheid binnen de samenwerking wel als een punt van zorg.’
Een organisatie die serieus werk wil maken van de samenwerking tussen formele en informele zorg, begint met een heldere visie op dit punt, met een vertaling naar de praktijk. Want waar sommigen samenwerken zien als een kopje koffie inschenken, hebben anderen het beeld van medicijnen delen. Het is belangrijk uit te gaan van een gezamenlijk toekomstbeeld. Zo’n visie is dan de kapstok voor je plannen.
Is er een verschil tussen samenwerken thuis en binnen de instelling?
‘Zeker. Binnen de thuiszorg is het heel gewoon om bij de intake direct te vragen “wat kunt u nog zelf, wat kan uw zoon, helpt de buurvrouw u wel eens?” en pas daarna af te spreken welke professionele zorg nodig is. Als iemand in een verpleeghuis komt wonen, hebben we daar veel meer moeite mee. HOZO beweegt behoedzaam die richting uit.’
Wil jij ook maatwerk voor je organisatie?
Wil jouw organisatie ook de beweging naar toekomstbestendige verpleegzorg maken? En vraag je je af hoe je dit samen met de zorgprofessionals doet, terwijl ze hier vaak geen tijd of ruimte voor hebben?
De ervaren coaches van Waardigheid en trots voor de toekomst staan klaar om je te helpen op thema’s als informele zorg, langdurende zorg thuis, arbeidsmarkt: samen anders werken, technologie en digitale zorg en werken aan kwaliteit.
Terug naar de dialoogsessies. Wat hebben ze tot nu toe opgeleverd?
‘Ze maakten duidelijk dat veel zorgmedewerkers nog maar beperkt openstaan voor de samenwerking met de informele zorg. Daarom gaat HOZO:
- het draagvlak onder professionals versterken door middel van gesprekken;
- de verbinding versterken tussen de afdelingen en het sociale netwerk van cliënten: meer contactmomenten en gezamenlijke activiteiten organiseren;
- de betrokkenheid vanuit de buurt stimuleren: wijkinitiatieven naar binnen halen.
Het belangrijkste resultaat tot nu toe is dat het denken is gaan opschuiven door met elkaar te praten. Met twee sessies van krap twee uur zijn we voorzichtig opgeschoven van “dat gaan we niet doen” naar “het moet wel kunnen, we moeten goed samen bedenken hóe“.‘
Waar moet je aan denken bij het organiseren van dialoogsessies?
‘In algemene zin: een organisatie die serieus werk wil maken van de samenwerking tussen formele en informele zorg begint met een heldere visie op dit punt met een vertaling naar de praktijk. Want waar sommigen “samenwerken” zien als een kopje koffie inschenken, hebben anderen het beeld van medicijnen delen. Het is belangrijk uit te gaan van een gezamenlijk toekomstbeeld. Zo’n visie is dan de kapstok voor je plannen.‘
‘Dialoogsessies zijn een goede manier om met het onderwerp aan de slag te gaan. De manager en ik begeleidden de sessies. Het vergt wel wat ervaring in het leiden van groepsgesprekken en vaardigheden zoals samenvatten. Per sessie werkten we met een actielijst. Het kost tijd om alles goed te regelen, maar het is niet heel moeilijk en het werkt.‘
Drie tips van Ciske
- Tip 1: Begin met een concrete visie, dat is het startpunt.
- Tip 2: Focus op de positieve effecten van samenwerking met de informele zorg. Cliënten vinden de nabijheid van naasten in het algemeen fijn, het doet hen goed.
- Tip 3: Ga in gesprek met professionals die – met de beste bedoelingen – nog wat huiverig staan tegenover het Team van de toekomst. Breng hen meer in contact met informele zorgverleners.
