Goed werkgeverschap zorgt voor veilige en prettige werkomgeving

Deze thematiek sluit nauw aan bij het thema Arbeidsmarkt: samen anders werken binnen het programma Waardigheid en trots voor de toekomst. Hierin staat het belang van goed werkgeverschap centraal. Goed werkgeverschap gaat over zorgen dat medewerkers zich goed voelen op hun werk, waardoor ze graag blijven en zich ontwikkelen.

Onderzoek morele stress en werk-privébalans

Tijdens het webinar ‘Leren van elkaar: Ondersteunen van zorgmedewerkers’ die het Universitair Netwerk Ouderen UMCG organiseerde, deelden Floor Vinckers en Ylse van Dijk inzichten uit hun onderzoeken naar morele stress en werk-privébalans die zij vanuit het Universitair Netwerk Ouderen UMCG en in opdracht van het CCE uitvoeren. Ook gingen zij in gesprek met Karin Klok van Oosterlengte en Greetje Deuling van Dignis, beide verzorgende IG, over hun ervaringen met verschillende succesvolle vormen van ondersteuning.

Praatplaat Aantrekkelijk Werkgeverschap

Ondersteuning betekent dat een organisatie goed luistert naar medewerkers en hen de kans geeft om mee te denken. Het doel is dat zorgprofessionals hun werk met plezier doen en dit ook kunnen volhouden. De praatplaat Aantrekkelijk Werkgeverschap bevat vijf elementen die invloed hebben op goed werkgeverschap en uiteindelijk het werkplezier vergroten. Deze praatplaat was de rode draad in het gesprek met de onderzoekers van het Universitair Netwerk Ouderen UMCG.

Bekijk de praatplaat Aantrekkelijk Werkgeverschap

Relatie tussen goed werkgeverschap en vitaliteit

Beide onderzoekers zien een relatie tussen goed werkgeverschap en vitale medewerkers. Floor: ‘Morele stress is de spanning of druk die ontstaat doordat je bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je niet de zorg kunt bieden die je zou willen bieden. Of doordat je niet weet wat het juiste is om te doen, en je je gedwongen voelt om te kiezen tussen twee kwaden. Een goed werkklimaat is afgestemd op wat een medewerker nodig heeft. Daarin is het van belang dat er een cultuur van betrokkenheid en gelijkwaardigheid heerst.’

Uit het onderzoek van Floor komt naar voren dat deze beide elementen nodig zijn om het goede gesprek te voeren en te reflecteren op dilemma's. ‘Je moet je veilig genoeg voelen om aan te geven waar je tegenaan loopt. Dat je als zorgverlener ziet dat het zo niet langer kan. Op het moment dat er niks mee gedaan wordt, voel je je als zorgverlener niet gehoord. Dat levert morele stress op. In sommige gevallen was de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in dezelfde casus betrokken en werd er wel actie ondernomen. Dat is dan extra pijnlijk voor de zorgmedewerker.’

Impact van zorgen voor anderen

Ylse onderzoekt de balans tussen het zorgen voor anderen op werk en thuis. Ook onderzoekt ze welke factoren van invloed zijn op deze balans en welke rol de organisatie speelt in het ondersteunen van medewerkers.

Zorgmedewerkers, werkzaam bij verschillende verpleeghuizen in Noord-Nederland, vertelden in interviews wat zorgen voor anderen met hen doet. ‘Daaruit bleken de steun van het team, de leidinggevende en op organisatieniveau een belangrijke invloed te hebben de energie om te zorgen op werk en thuis’, vertelt Ylse.

Compassietevredenheid

Zorgverleners zorgen vaak zowel op werk als thuis voor anderen, bijvoorbeeld als het gaat om de zorg voor kinderen, familie of vrienden. Het zorgen voor anderen op werk en thuis geeft energie, maar kost ook energie.

Het kan soms zelfs zoveel energie kosten dat er een bepaalde moeheid wordt ervaren, waardoor het moeilijker wordt voor de zorgmedewerker om zich in te leven. Ylse noemt dit in haar onderzoek ook wel compassietevredenheid of compassiemoeheid. Daarmee bedoelt zij: de energie die je eruit haalt of die het je kost als je zorgt voor een ander.

Ylse: ‘Werk-privébalans wilden we daarin meenemen om te onderzoeken of compassiemoeheid sneller opbouwt als je thuis ook voor een ander zorgt vanwege mantelzorg of een gezin.’

Empathisch vermogen

Om je als zorgmedewerker gehoord en erkend te voelen is een veilige werkomgeving een voorwaarde. Hierin zijn empathische vaardigheden van leidinggevenden van cruciaal belang, volgens Ylse van Dijk. ‘Dat je de mens ziet die voor je zit. En dat je benaderbaar bent als leidinggevende.’

Floor Vinckers geeft een tip: ‘Loop eens in de zoveel tijd mee met je medewerkers – en dan niet meekijken maar meewerken. Weet welke waardes belangrijk zijn en ken hun drijfveren. Als je dat boven water kunt krijgen, kun je in gesprek en goed afstemmen hoe je wil werken. Dan doe je recht aan de persoon die voor je zit.’

Ylse vult aan dat het ook belangrijk is om te weten waar iemand vandaan komt en wat er thuis speelt. ‘Daar kunnen redenen liggen waarom iemand heftig reageert op een situatie op werk. Het is belangrijk dat er iemand in je team is bij wie je terecht kan. En dat je als leidinggevende oog hebt voor diegene als persoon. Empathisch vermogen dus.’

Vertrouwen is randvoorwaarde voor goede ondersteuning

Wanneer morele stress of compassiemoeheid de overhand neemt en het impact heeft op de zorgmedewerker, kan een zorgorganisatie verschillende vormen van ondersteuning inzetten. Ylse: ‘Voorbeelden zijn het inzetten van een psycholoog tijdens teamoverleg, een coach bij onbegrepen gedrag en het organiseren van teambindingactiviteiten.’

Wat kan een medewerker goed helpen in het geval van morele stress? Floor: ‘Het belangrijkste inzicht uit mijn onderzoek is dat het onderling vertrouwen voorwaardelijk is om een goed gesprek te kunnen voeren. Moreel beraad kan gevoerd worden, maar is het vertrouwen en sociale veiligheid aanwezig? Dit hangt samen met elkaar, het een staat niet los van het ander.’

‘Als een team echt vastzit, kan het helpen om een externe partij erbij te betrekken. Naast een psycholoog, kan ook het CCE of een teamcoach betrokken worden om weer los te raken. De kern is: geef medewerkers zeggenschap én investeer in goed luisterschap.’

Meer weten

• Lees het onderzoek over morele stress bij zorgverleners van Floor
• Lees het onderzoek naar de impact van zorg op zorgmedewerkers door Ylse

Bron

Webinar ‘Leren van elkaar: Ondersteunen van zorgmedewerkers’