Mijzo transformeert de ouderenzorg drastisch

Het tekort aan medewerkers wordt de komende jaren niet minder. Zorgtechnologie kan niet alle uitdagingen oplossen. En anders wonen is op korte termijn geen optie. Terwijl het aantal ouderen dat zorg nodig heeft de komende jaren alleen maar groter wordt. Ouderzorginstelling Mijzo heeft ervoor gekozen om de aankomende crisis bewust naar voren te halen, zoals bestuurder Mireille de Wee het verwoordt. En actief op zoek te gaan naar manieren om de problemen op een andere manier aan te vliegen. ‘Wij weten dat we het anders moeten gaan doen. Hoe dat precies moet, zijn we met elkaar aan het ontdekken. Ervoor zorgen dat cliënten en burgers langer onafhankelijk zijn van professionele zorg is een belangrijke beweging.’

Reablement

Na een fusie drie jaar geleden, koos Mijzo voor een nieuwe strategie. Die gaat niet alleen over het (drastisch) reduceren van zorg maar ook over het vergroten van de zelfstandigheid van burgers en cliënten. ‘Niet alleen omdat het moet vanwege de schaarste maar ook omdat de meeste mensen dat gewoon graag willen’ licht De Wee toe. ‘Iedereen wil het liefst de regie hebben tot aan het einde van het leven. Dat is ook de aanleiding geweest voor het invoeren van reablement, ’ vervolgt ze. ‘Wij zijn als eerste in Nederland daarmee begonnen.’

Vanuit verlangen 

Reablement heet bij Mijzo Langer Actief Thuis. Medewerkers in de wijkverpleging bekijken hoe ze cliënten kunnen helpen om bepaalde handelingen weer zelf uit te voeren. De Wee noemt als voorbeeld een vrouw die haar handen niet meer kon gebruiken omdat ze helemaal verkrampt waren. ‘Haar grootste verlangen was om weer te kunnen appen met haar zus. Ze miste dat contact heel erg. Vanuit dat verlangen zijn we gaan kijken hoe wij ervoor zouden kunnen zorgen dat ze dat weer zelfstandig kan doen. En als ze dat weer zou kunnen, dan kan ze ook weer zelf haar brood smeren en de persoonlijke verzorging weer grotendeels zelf doen.’ 

50% zelfstandig

In het begin maak je met deze benadering wat hogere kosten omdat bijvoorbeeld een fysio- of ergotherapeut ingezet moet worden om mensen die zelfstandigheid aan te leren, erkent De Wee. ‘Maar na deze korte periode zijn de kosten beduidend lager. Wij monitoren de resultaten van deze aanpak al een aantal jaar. Daaruit blijkt dat 50% van de mensen weer volledig zelfstandig is na een traject Langer Actief Thuis. En 25% beduidend minder uren wijkverpleging nodig heeft.’ 

Ook intramuraal

Het gedachtengoed van Langer Actief Thuis is ook intramuraal goed toepasbaar. Zelfstandig als dat kan, gebruik van technologie is geen keuze en naasten die blijven bijdragen, ook na de verhuizing naar het verpleeghuis. De Wee ziet ook intramuraal hele mooie initiatieven ontstaan die bijdragen aan meer zelfstandigheid van cliënten, minder inzet van medewerkers en blije cliënten, naasten en medewerkers. ‘Langer Actief Thuis, of reablement, is een hoopgevende ontwikkeling voor de toekomst die iedereen zou moeten omarmen.’

MPT in plaats van VPT

Naast het inzetten van reablement wordt ook bekeken of medewerkers een deel van de zorg (sneller) uit kunnen voeren met behulp van technologie. Of dat mantelzorgers of buren bepaalde taken kunnen overnemen. Vrijwel alle verpleegzorg thuis wordt dan ook gefinancierd vanuit een MPT en niet vanuit een VPT. De Wee: ‘Een modulair pakket vinden wij veel beter passen bij de maatschappelijke opgave die we hebben. Als je echt kijkt naar wat iemand zelf kan, of wat opgepakt kan worden met technologie of via naasten, dan kunnen vaak veel onderdelen uit het VPT geschrapt worden.’

Financieel minder aantrekkelijk

Voor de bedrijfsvoering is een MPT pakket echter financieel minder aantrekkelijk. Dat geldt ook voor het inzetten van reablement. ‘Misschien droogt een stukje van de productie op’ verklaart De Wee. ‘Of ben je als organisatie binnen het huidige financieringsstelsel even minder doelmatig bezig waardoor je risico loopt om een lager tarief te krijgen. Dat zijn de perverse prikkels in het systeem en het is de kunst om daar overheen te kijken. Als je de maatschappelijke opgave in ogenschouw neemt: hoe help ik zoveel mogelijk mensen met zo min mogelijk medewerkers, dan gaat het om lef hebben om het echt anders te doen.’

Geen ZZP4 meer

Ook op andere terreinen ging Mijzo over tot het drastisch schrappen van zorg. Zo is de organisatie al drie jaar geleden gestopt met het aannemen van (intramurale) cliënten met een ZZP4 indicatie. De Wee: ‘Met de 130.000 verpleeghuisplekken die we in Nederland hebben, kunnen we alleen de meest kwetsbare mensen opnemen. De overige cliënten zul je thuis moeten verzorgen en dat is waar wij mee bezig zijn. Maar hoe moeilijk is het om de wet daarop aangepast te krijgen? En dat zou zo helpend zijn. Onze medewerkers maken verantwoorde keuzes als het gaat om het wel of niet laten instromen van cliënten in het verpleeghuis. Maar ze moeten dit nu wel iedere dag uitleggen.’ 

Handelingen schrappen

Verder werd gesteld dat de medewerkers alleen zorg zouden moeten verrichten die waarde toevoegt voor de meest kwetsbare cliënten. Zo zijn er nu geen multidisciplinaire overleggen meer, tenzij het echt nodig is. Ook het visitelopen, afwassen bij cliënten en bij de opname allerlei controles doen, zoals bloedprikken, worden achterwege gelaten.

Mijzo leverde in dit kader dit jaar ook geen kwaliteitsindicatoren aan, iets waar de organisatie voor op de vingers werd getikt door de NZa en het Zorginstituut. De Wee is niet van plan om de strategie te wijzigen. ‘Ik vind dat we congruent moeten zijn als wij ervoor gekozen hebben om een bepaalde koers te varen. En moeite moeten doen om het stelsel aangepast te krijgen!’

Begroting aanpassen

Om er zeker van te zijn dat de veranderingen haalbaar zijn, werden ze ook doorvertaald in de begroting. De Wee: ‘Ik denk dat dat heel belangrijk is. Zo hebben we geld van het personeelsbudget afgehaald om te investeren in technologische en sociale innovaties en zijn we naar beneden gegaan in de formatie. Dan voel je ook de urgentie om te transformeren en ga je echt kijken hoe je anders kunt werken in de teams.’ 

Personeelsratio verkleinen

Ze vertelt dat er over een aantal jaar 700 fte verdwijnt bij Mijzo vanwege de pensioengerechtigde leeftijd. ‘We weten dat de krapte op de arbeidsmarkt groot is en we deze mensen niet kunnen vervangen. Daarom groeien we toe naar een personeelsratio van 0.7 in plaats van 1. We werken daar bewust naar toe om wendbaar te zijn, plezier in het werk te behouden en goed in te kunnen spelen op de uitdagingen van de ouderenzorg. En daarnaast hebben we ook een opgave om, met het toenemende aantal ouderen, de zorg betaalbaar te houden.’

Enthousiasme medewerkers

En de medewerkers, hoe kijken zij tegen deze veranderingen aan? De Wee erkent dat zeker niet iedereen enthousiast was in het begin. ‘De passie van veel medewerkers komt voort uit het helpen van mensen. Ze waren bang dat ze overbodig zouden worden als mensen meer zelf doen. Het heeft best lang geduurd voordat ze ontdekten: wow, iemand zijn vrijheid en zelfstandigheid teruggeven, is eigenlijk mooier dan helpen en taken overnemen.’

Koersvastheid

Intervisie tussen de teams, theater, praatplaten, Mijzo heeft veel tijd gestoken in het bewust maken van medewerkers, cliënten en naasten over de zin van de veranderingen en het daarmee leren omgaan. Koersvastheid is erg belangrijk als je een dergelijke transformatie wilt realiseren, meent De Wee. ‘We weten dat dit moeilijk en pijnlijk kan zijn. Dat de medewerkers- en cliënttevredenheid dan tijdelijk misschien minder is. Maar dat accepteren we. Dat hoort bij deze transformatie en daar moet je best stevig voor in je schoenen staan.’